Rusların Yabancılaşması: BAE, Para ve Yatırımlar İçin Güvenli Bir Sığınak

Rus oligarklar, bankacılık düzenlemelerinin getirdiği kısıtlamalara rağmen mallarını Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) güvenli noktaya aktarmayı başardı. Ukrayna'da savaşın başlangıcından bu yana bin 600 şirket kuran Ruslar, inşaat ve gayrimenkul alanına 6,3 milyar dolar yatırım yaptı.

İşletme, yönetim sistemlerinin kalite ve lisanslanması alanında Rus gözlemci ve Uzman Yevgeni Knyazev, Dubai'de bir buçuk yılı aşkın bir süredir çalışmaktan pişmanlık duymadığını ifade etti. Bu, gizliliğini korumak adına tam ismini vermek istemeyen ve otuzlu yaşların sonlarında bilgi teknolojileri sektöründe çalışan Andrei'nin de katıldığı bir görüş.

Öte yandan, bazı Rus oligarklar ise BAE ortamına, özellikle de yaz ayları boyunca devam eden sıcak hava koşullarına ve Dubai'deki yoğun kalabalığa uyum sağlayamadı. Bu isimler arasında, Dubai'ye taşınmaya karar veren pazarlama müdürü Yulia Reckling de var. Ayrıca Reckling, iki çocuğuyla birlikte bir buçuk yıl süren bir ikametin ardından Almanya'ya geçti.

Golden Bee Real Estate Company'nin tahminlerine göre Dubai, gurbetçilerin destinasyonu olarak Ruslar arasındaki popülerliğini koruyor. Golden Bee Real Estate Company'nin tahminine göre ise BAE'de ikamet eden Rusların sayısı Ukrayna'ya karşı savaşın başlangıcından bu yana üç kat arttı.  2021'de BAE'de ikamet eden Rus sayısı da 50 bin iken, bu rakam 2023'te 60 bin ila 80 bin arasında değişti. Ayrıca, Bahsi geçen oligarkların çoğu Dubai'de ikamet ediyor.

Kalma ve ayrılma gerekçeleri

Knyazev, kalite lisansları veren, ürünlerin Dubai'de onaylanan teknik düzenlemelere ve standart spesifikasyonlara uygunluğunu sağlayan uluslararası bir hizmet şirketi kurdu. 

Knyazev, el Arabi el Cedid'e yaptığı açıklamada, “Birkaç yıl önce burada çalışmaya ve işi burada geliştirmeye karar verdim.  Sıcak hava beni rahatsız etmiyor, uluslararası iletişim konusunda deneyim kazandım" ifadelerine yer verdi.

Yulia ise BAE'den ayrılma kararını, yüksek fiyatlar, sıcak hava ve Rusların kuzey enlemlerinde yer alan ülkelerinde alışık oldukları doğa koşulları başta olmak üzere bazı nedenlere bağladı.

Hava kirliliğini izlemeye yönelik küresel IQ Air isimli internet sitesine göre, Dubai dünyanın en kirli şehirleri arasında sarı bölgede (orta) 25. sıraya yer alırken, Moskova yeşil bölgede (iyi) 118. sırada yer alıyor. Canlı aktarılan sisteme göre hava durumu günün saatine göre değişkenlik gösterebiliyor.

Yulia, Dubai'de yaşamanın Avrupa Birliği (AB) ülkelerine kıyasla en iyi hizmetleri makul fiyatlarla alma olanağı, Rus düşmanlığının olmaması ve iyi muamele görme gibi bir takım olumlu yönlerine de değindi.

Rus gayrimenkul alımlarının hacmi

Rusya'nın Dubai'deki gayrimenkullere yaptığı yatırımın hacmi Ukrayna'yı işgalinin ardından hızla arttı. Savaştan sadece altı ay sonra, yerel bir emlak danışmanlık şirketi 2020 ile 2024 yılları arasında Dubai konut piyasasındaki yabancı yatırıma ilişkin rapor yayımladı. Raporda, mülk bilgisi için yapılan beş talepten birinin Rus vatandaşlarından geldiği doğrulandı. AB Vergi Gözlemevi araştırmacıları tarafından hazırlanan bir diğer rapor ise, geçtiğimiz mayıs ayında yayımlanmıştı. 

Dubai merkezli emlak şirketi BetterHomes'tan elde edilen verilere göre, Ruslar 2022'de Dubai'deki yabancı emlak alıcıları arasında birinci sırada yer alırken (2021'e göre yüzde 230 artışla), 2022 yılında beşinci sıraya düştü. 2023 yılında ise üçüncü sıraya yerleşti.

AB Vergi Gözlemevi raporu, Rus oligarkların BAE'de gayrimenkul satın almaya çalıştığını doğruladı. Raporda, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonraki iki yıl içerisinde Rusların satın aldığı hazır konut değerinin 2,4 milyar doları bulduğu, inşaat halinde ise 3,9 milyar dolarlık bir gayrimenkulün olduğu kaydedildi. Bu rakamlar son iki yıl içerisinde konut satışı değerinde yüzde 940 ve yüzde bin 500'lük bir artışı temsil ediyor.

Rusya'nın Dubai emlak piyasasına yaptığı yatırımın artmasının nedenleri arasında, Batı emlak piyasalarını Rus oligarklarına kapatan ABD, İngiltere ve Avrupa tarafından uygulanan yaptırımların yanı sıra Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından yaşanan siyasi çalkantılar ve Rus erkeklerin zorunlu askere alınması yer alıyor.

Tüm bunlara rağmen BAE ise servetlerini, işlerini veya evlerini daha güvenli bir limana taşımak isteyen Rusları memnuniyetle karşılıyor. 

Gayrimenkul yatırımı alanında bağımsız uzman olan Dmitry Grigoriev, “Dubai uzun vadeli gayrimenkul yatırımlarının destinasyonu hem satılık hem de kiralık emlak fiyatlarında sürekli bir artışa tanık oluyor" şeklinde konuştu. 

BAE'de bin 600 Rus şirketi bulunuyor

Dubai merkezli danışmanlık şirketi VENION'un geçtiğimiz şubat ayında kayıtlı şirketlere ilişkin istatistiksel verileri işledikten sonra yürüttüğü bir araştırmaya göre Ruslar, 2022'den bu yana BAE'de bin 600 şirket açtı.

Öte yandan Rusya'nın yurtdışındaki yatırımları, Ukrayna'ya karşı savaşı reddedenlerin veya Eylül 2022'de açıklanan zorunlu askerlikten kaçanların ülkeyi terk etmesinin ardından arttı. 

Ayrıca Rusya Federal Devlet İstatistik Kurumu'na (Rosstat) göre, savaş boyunca 668 bin Rus ülkeyi terk etti.

İstatistikler Rusların gittikleri noktalara ilişkin bilgi içermese de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2023 St.Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu'nda (SPIEF) gurbetçilerin seçtiği ülkeler arasında Kazakistan, Özbekistan, Ermenistan, Azerbaycan ve BAE'nin yer aldığını belirtti.

Ülkeyi terk edenler arasında Ukrayna ile savaşın başlamasından birkaç gün sonra Rusya'dan ayrılan bilgi teknolojisi uzmanı Andrei de var. 

Andrei, el Arabi el Cedid'e yaptığı açıklamada, "Dubai'de ne kadar uzun süre kalırsam, geldiğim zamana kıyasla burayı daha çok sevdim. Artık olumsuzları umursamıyorum ama olumlulara olan takdirim arttı. Ayrıca buradaki hayata alıştım, tanıdıklar ve arkadaşlar edindim" şeklinde konuştu.

BAE'de birkaç yıl daha kalmayı planladığını söyleyen Andrei, "Dünyada ekonomik refahı istikrarlı siyasi ve güvenlik koşullarıyla birleştiren çok fazla yer yok. Dubai bu açıdan ABD ve Avrupa'yı bile geride bırakıyor" dedi.

Sonraki aşamada Batılı bir ülkeye taşınma olasılığını da dışlamadığını dile getiren Andrei, "Avrupa ve ABD ülkelerinin sunduğu avantajlar arasında vatandaşlık alma imkanı ve çeşitli sosyal güvenceler yer alıyor. Oraya seyahat için değil daha iyi bir iş fırsatı olursa gideceğim" ifadelerine yer verdi.

Mali transferlerin önündeki engellerin sonuçları

Geçtiğimiz şubat ayında, BAE, ABD yaptırımlarına maruz kalma riski nedeniyle bankalarının Rusya ile işlemlere kısıtlamalar getirmeye başladı. Bu durum, uluslararası hukuk firması Bibeliave grup ortağı Maria Nikonova tarafından doğrulandı. Nikonova, Rus şirketlerinin bankacılık işlemlerinin BAE bankaları tarafından dikkatli incelemelere tabi tutulduğunu, Rusların hesap açabileceğini ve transferler yapabileceklerini ileri sürdü. 

Ayrıca Nikonova, Rusların Batı yaptırımlarına tabi olduğu veya Rusya’ya yapılacak transferlerde BAE'yi transit istasyon olarak kullandıkları yönündeki eleştirileri ortadan kaldırarak hesap açıp transfer yapabildiklerini söyledi.

Öte yandan, Dmitry Grigoriev ise BAE'de Rus bankacılık işlemlerine kısıtlama getirilmesi hakkında, "Yaptırımları ihlal etmediklerini doğrulamak için BAE bankalarındaki Rus transferlerini gözden geçirmek için ek prosedürler var. Transferlerin engellendiği veya müşteri hesaplarının kapatıldığı bir durumu şahsen gözlemlemedim” açıklamasında bulundu.

Moskova'daki Avrasya Analitik Kulübü (Avrasya alanından uzmanların yer aldığı bağımsız bir kuruluş) Başkanı Nikita Mendkovich, 2022'de ülkeyi terk edenlerin çoğunun geri döndüğünü düşünüyor. 

El Arabi el Cedid'e açıklamalarda bulunan Mendkovich, "Gurbetçilerin Rusya'ya dönüş tahminleri, 2022'de ayrılanlar için yüzde 50 ila yüzde 70 arasında değişiyor. Ancak çoğu, geri dönme korkusuyla değil, işlerine devam etmek için BAE veya farklı yerlerde kalıyor. Rusya, buradaki Ruslara diğer ülkelere kıyasla daha yüksek bir yaşam kalitesi ve daha fazla iş fırsatı sunuyor" şeklinde konuştu.

Gurbetçilerin geri dönüşü konusu Rusya ekonomisinin geçtiğimiz yıl yüzde 3,6 büyümesine katkıda bulunduğu yönündeki iddiaların doğruluğu konusunda şüphe uyandırıyor. 

Menkovich konuya ilişkin, "Gurbetçilerin büyük bir bölümünün katma değeri yüksek mal ve hizmet tüketicisi olduğu, Moskova'da daire kiraladıkları ve paralarının ekonomik döngüye girdiği doğru. Ancak üretim ve endüstriyel yeteneklerin genişletilmesi, hizmet sektörünün değil, Rusya ekonomisinin lokomotifi haline geldi" ifadelerini kullandı.