Gazze’de Arabuluculuk Neden Başarısız Oldu?

7 Ekim olaylarının başlangıcından bu yana, birçok bölgesel ve uluslararası aktör, savaşın yayılmasını önlemek ve ateşkese vararak her iki taraftaki esirlerin geri dönmesini sağlamak amacıyla müdahalede bulundu. Geçen dönemde arabuluculukta Katar, Mısır ve ABD öne çıkan taraflar oldu. 

Savaşın başında, 2023 Kasım ayında esir değişimi anlaşması gibi olumlu sonuçlar elde edilmesine rağmen, sonraki müzakere süreçlerinin tamamı başarısızlıkla sonuçlandı.  

Gazze ve bölgedeki savaşın üzerinden bir yıl geçerken, tüm arabuluculuk çabaları sonuçsuz kalmış durumda. Çatışmaların artan şiddeti ve yayılması, müzakerelerin geleceğini belirsiz hale getiriyor.  

Müzakereler  savaşın bir parçası

Katar Üniversitesinde Orta Doğu Çağdaş Politikaları Profesörü Dr. Mahcub ez-Zuveyri, savaşın önceki aşamalarına eşlik eden müzakerelerin ciddi olmadığını, İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşı sürdürmek ve dünya kamuoyunun öfkesini bastırmak için kullandığı araçlardan biri olduğunu düşünüyor.  

Zuveyri, İsrail’in müzakereler sırasında Filistin halkına yönelik saldırılarına devam ettiğini ve soykırımı derinleştirdiğini sözlerine ekliyor.   

Zuveyri’ye göre, İsrail müzakerelere katılırken karmaşıklık yaratıyor, oyalama taktikleri uyguluyor ve Gazze’deki katliamlarını durduracak bir çözüme ulaşmayı engellemek için bilinçli olarak engeller oluşturuyordu.  

Zorlayıcı talepler 

Zuveyri, İsrail’in savaşın başında gerçekleşen esir takasıyla kendini gösteren Filistin tarafının esnekliğini kırmak için talepleri artırıp karmaşıklaştırarak bu taleplerin Filistinliler için kabul edilemez hale gelmesi stratejisini izlediğini düşünüyor.   

Orta Doğu uzmanı Mehmet Rakipoğlu, İsrail’in Hamas’ın kabul edemeyeceği şartlar öne sürdüğünü belirtiyor. Örneğin, İsrail’in Philadelphia Koridoru’ndaki askeri varlığının devam etmesi şartı, Hamas’ın ulusal güvenliğini ve varlığını tehdit ediyor ve Gazze halkı için de sürekli bir tehdit oluşturuyor.  

Müzakere oyunu 

Zuveyri, Netanyahu’nun müzakereler yoluyla ve çatışmaya çözüm bulunmasını engelleyerek Amerika’yı manipüle ettiğini ve çatışma boyunca sürekli desteğini aldığını düşünüyor. Ayrıca, iç kamuoyunu müzakerelerdeki oyalamalar ve haftalar, aylar süren umut vadeden söylemlerle oyalayarak, kendisine karşı çıkabilecek ayaklanma ya da sokağı harekete geçirme çabalarını sınırlayabildi.  

Gergin müzakere ortamı 

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Katar’ın yürüttüğü arabuluculuk çabalarının İsrail’in uzlaşmaz tutumuna takıldığını vurguladı.   

Al Sani, İsrail’in Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Henniye’yi suikastla öldürmesinin müzakereleri büyük ölçüde aksattığını belirtti.   

Orta Doğu uzmanı Rakipoğlu, İsrail’in suikastları ve uzlaşmaz tavrı nedeniyle müzakerelerin başarısız olmasının ve arabuluculuğun tıkanmasının başlıca neden olduğunu söylüyor.  

Her şey Amerika'ya bağlı

Mehmet Rakipoğlu, arabulucu tarafların kalıcı bir çözüm bulmak ve ateşkese ulaşmak için büyük çaba sarf ettiğini ancak Katar, Mısır ve Türkiye’nin tarafları anlaşmaya zorlayacak güçte olmadığını belirtiyor.   

Amerika’nın, İsrail’e baskı uygulayarak zorlayıcı taleplerinden vazgeçmesini ve çatışmayı sona erdirecek bir çözüme ulaşmasını sağlayabilecek tek taraf olduğunun altını çizen Rakipoğlu, ABD’nin ve bazı Batı ülkelerinin İsrail’i müzakereleri kabul etmeye zorlamadığını, tam tersi askeri ve lojistik destek sağladığını sözlerine ekledi.