Afro-Amerikan Kültür Mirası, Geleneksel Odunde Festivali

Odunde Festivali, 1975 yılında Philadelphia’da Lois Fernandez ve arkadaşı Ruth Arthur tarafından başlatıldı. İlk olarak “Oshun Festivali” adıyla düzenlenen bu etkinliğin amacı, Afrikalı topluluğu bir araya getirerek onların tarihi ve kültürü konusunda farkındalık yaratmaktı. Festival, mahalle bağışlarından elde edilen 100 dolarlık bir bütçeyle başladı ve zamanla Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu kıyısındaki en büyük Afrika kutlamalarından biri haline gelerek ekonomiye 30 milyon dolar değerinde katkı sağladı.  

Odunde Festivali, adını Yoruba dilinde “Yeni Yılınız Kutlu Olsun” anlamına gelen kelimelerden almaktadır. Festival, her yıl Haziran ayının ikinci Pazar günü Güney Philadelphia’da düzenlenmekte ve dünya çapındaki Afrika halkının tarihini ve kültürel mirasını kutlamaktadır. Philadelphia’da siyasi aktivist olarak tanınan Lois Fernandez, Amerika’daki Afrikalıların kültürel mirasını koruyan ve kutlayan Odunde Festivali’ni başlatarak büyük bir adımın öncüsü oldu. Yaklaşık 50 yıldır devam eden ve geleneğe dönüşen festival, her yıl binlerce katılımcıyla gerçekleşmeye devam ediyor.  

Lois Fernandez ve Odunde Festivali 

1936 yılında Pensilvanya’da doğan Lois Fernandez’in annesi Philadelphia’da Demokrat Parti komite üyesi olarak görev yapmış ilk Afrika kökenli kadındı. Siyasetin hayatında daima büyük bir yeri olması sebebiyle gençlik yıllarında başladığı aktivizm faaliyetlerine uzun süre devam ederek dünya çapında tanınan bir isim haline geldi. 1960’lar ve 1970’ler Amerika’da siyah güç hareketinin etkili olduğu dönemlerdi ve Fernandez, sivil haklar ve sosyal adalet konularında aktif bir rol aldı. Afrikalı kimliğine duyduğu gururun dışa vurumu olarak saçını Afro şekilde uzatması o dönemde radikal bir seçim olarak kabul edildi ve bazı iş arkadaşları tarafından dışlanmasına sebep oldu.  

Kültürel farkındalığı artırmak amacıyla 1966 yılında arkadaşı Ruth Arthur ile birlikte Philadelphia’da “Uhuru Hut” adında bir butik açtı. Bu mağaza, Afrika ülkelerine özgü kıyafetler, mücevherler ve sanat eserleri sunarak siyahi topluluğun kültürel mirasını ön plana çıkarıyordu. Aynı zamanda Fernandez ve Arthur, bölgede Afrika kökenli kişilerin hakları konusunda düzenli toplantılar yapılmasını ve butiğin bunun için iyi bir toplanma yeri olabileceğini düşünmeye başladı. Fernandez’in toplulukla olan bağları, 1970’lerde kamu hizmetinde görev almasıyla daha da derinleşti. Güney Philadelphia’daki sokak çeteleriyle görüşerek şiddeti azaltmaya yönelik çalışmalarda bulundu ve sosyal hizmet uzmanı olarak faaliyet gösterdi.  

1972 yılında Batı Afrika seyahatine çıkan Fernandez, Nijerya’da Yoruba halkının düzenlediği Oshun Festivali’ne katıldı. Festivalde Nijeryalı sanatçı Twins Seven-Seven (Omoba Taiwo Olaniyi Oyewale-Toyeje Oyekale Osuntoki) ile birlikte Osun Nehri’ni ziyaret ettiği esnada benzer bir etkinliğin Philadelphia’daki nehirler için de yapılabileceğini düşündü. Geri döndükten sonra arkadaşı Ruth Arthur ile harekete geçti ve Nisan 1975’te “Oshun Festivali” adı altında ilk etkinliği gerçekleştirdi.

Afro-Amerikalıların tarihi ile kültürü üzerinde farkındalık ve gurur oluşturarak topluluğu bir araya getirme hedefiyle başlayan ilk yürüyüş, Fernandez’in Madison Meydanı’ndaki evinden başladı ve geleneksel kıyafetlerini giymiş yaklaşık 50 kişiyi bir araya getirdi. Yorubalı rahip Obailumi Ogunsey’in öncülük ettiği yürüyüş fikri başlangıçta siyahi topluluğun bazı üyeleri tarafından şüpheyle karşılandı. Ancak Fernandez’in kararlılığı sayesinde festival hızla büyümeye devam etti. Philadelphia’nın Güneybatı Merkezi Şehir Topluluk Konseyi’nden başlangıç için 100 dolarlık bir destek alan festival, ikinci yıl ise Meclis Üyesi John Anderson tarafından verilen 5.000 dolarlık hibeyle etki alanını genişletti.  

Odunde Festivali zamanla Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu kıyısındaki en büyük Afrika kutlamalarından biri haline geldi ve 1984 yılında festivalin yüksek sayıda katılımcıya ulaşması sebebiyle kutlamaların yerinin değiştirilmesi teklif edildi. Ancak Güney Caddesi’ndeki Afro-Amerikan varlığını ve buradaki yerlerinin tarih içindeki sürekliliğini vurgulaması açısından etkinliğin bu mahallede kalması oldukça önemliydi. Dolayısıyla bu tür girişimler kültürel köklerine bağlı olunması konusunda taviz vermeyen Lois Fernandez tarafından net bir şekilde reddedildi. Vizyonu ve kararlılığı sayesinde Odunde Festivali’nin bugünkü başarısına ulaşmasını sağladığı için Afro-Amerikan topluluğuna büyük bir katkıda bulunmuştur.  

2015 yılına gelindiğinde, Odunde Festivali on iki şehir bloğunu kaplayarak binlerce katılımcıya ulaşan bir etkinlik haline geldi. Kültür organizasyonu olmasıyla birlikte kurumsal hayata geçti ve kendisine bağlı pek çok vakıf kurdu. Böylece dezavantajlı çocuk ve yaşlılara yönelik yardım, eğitim ve sosyal adaletin sağlanması konusunda faaliyetlerini gerçekleştirme alanı buldu ve hala çalışmalarına devam ediyor. Yüzlerce gönüllünün ve yönetim kurulunun destekleriyle toplumsal katkı sağlayarak, yılda bir kez festival yapmanın çok daha ötesine geçti ve Afrika kökenli halkı kesintisiz şekilde desteklemenin en büyük örneğini oluşturdu.  

2017 yılında vefat eden hareketin öncüsü Lois Fernandez, ömrü boyunca kültürel farkındalığı artırmak için çaba harcamış ve ülkedeki Afrika kökenli halkın kendi benliğini korumasını hedeflemiştir.  

Festivalin 49. yılı kutlandı 

Odunde Festivali, Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu kıyısındaki en büyük etkinliklerden biri olarak Afrika halklarının tarihini ve kültürel mirasını kutlama amacı taşıyor. Nijerya’daki Yoruba halkının Miladi takvime göre Haziran ayına denk gelen yeni yıl kutlamaları sebebiyle her yıl Haziran ayının ikinci Pazar günü düzenlenerek dünyanın dört bir yanından Afrikalıları bir araya getiriyor. Schuylkill Nehri’ne doğru yapılan manevi geçit töreniyle başlayan festival, nehirdeki törenlerin ardından müzik ve diğer eğlencelerin yapıldığı Nijerya pazarını anımsatan festival alanına geri dönüyor. Sabah 10’dan akşam 8’e kadar devam eden faaliyetlerde her yaştan insan Afrikalı kimliğinin gururunu yansıtıyor. Gün boyunca geleneksel kıyafetler, Afrika yemekleri ve sanatı ile vakit geçiren herkes adeta bu kültürü yaşama fırsatı buluyor.  

Festival, dünya genelindeki Afrikalı Amerikalılar ve bu kültüre kendini yakın hisseden diğer insanlar için yeni yılın gelişini kutlama vesilesidir. Afrika diasporasından ve özellikle Batı Afrika’dan gelen satıcılar, geleneksel ürünleri etkinliğe katılan insanlar için özel olarak getirerek günler öncesinden hazırlığa başlıyor. Brezilya, Karayipler ve Amerika’nın diğer bölgelerinden gelen binlerce kişi geniş stantlarda yer alan ürünlere ve uluslararası lezzetlere ulaşıyor. Farklı ırkları ve dinleri bir araya getiren etkinliğin en büyük özelliği kapsayıcılığı ve çeşitliliği olarak biliniyor. Ayrıca katılımcılar, festivalin tarihi ve kültürel önemini vurgularken, bir yandan da Afro-Amerikan topluluğunun gücünü ve birliğini gösteriyor.  

Şehrin sahnelerinde danslar, moda şovları ve Afrika’nın geleneksel müziği festival boyunca devam ediyor ve doğaçlama sokak gösterileri yapılıyor. Bir hafta süren etkinliklerin bu denli geniş çapta olması ve 500 bine yakın kişiyi ağırlaması ise 1975 yılından beri festivale verilen desteğin arttığının bir göstergesidir. Mütevazı şekilde kutlanmaya başlayan Odunde Festivali bugün Philadelphia’ya yılda 30 milyon dolarlık ekonomik katkı sağlayarak yerel, ulusal ve uluslararası topluluklar üzerinde büyük etki yaratmaya devam ediyor.  

Bu yıl 10 Haziran’da sona eren festival 49. kez düzenlenerek, Güney Philadelphia sokaklarını bir kez daha Afrika kültürünün zengin dokularıyla buluşturdu. Katılımcılar, gelecek sene 50. yıl dönümünü kutlayacak etkinliği sabırsızlıkla bekliyor.