Kuveyt Ulusal Meclisi’nin Kilometre Taşları 

Perşembe günü Ulusal Meclis (parlamento) seçimlerinin yapılacağı ve vatandaşların parlamentodaki temsilcilerini seçmek için oy kullanacağı Kuveyt, 23 Ocak 1963’te yasama ve denetleme otoritesinin kurulmasından bu yana parlamenter çoğulculuğun en iyi uygulandığı Arap Körfez ülkesi olarak kabul ediliyor.   

Parlamento seçimleri için tarih belirleme kararı, Kuveyt Emiri tarafından 15 Şubat’ta yayınlanan ve Ulusal Meclisi “anayasal sabiteleri ihlal ettiği” ve “kasıtlı olarak kontrolsüz söylemler kullandığı” gerekçesiyle fesheden kararnameden günler sonra geldi.  

Kuveyt Ulusal Meclisi, başbakan ve bakanlar için gensoru önergesi vermek, güvensizlik oylaması yapmak ve hükümeti düşürmek gibi güçlü yetkilere sahip. 61 yıllık tarihi boyunca birçok dönüm noktasından geçen Meclis, bu süre zarfında birçok kez feshedilmesine yol açan siyasi krizlere tanık oldu.   

Demokrasinin varlığına tanıklık eden bir yasama kurumu 

Kuveyt Ulusal Meclisi 23 Ocak 1963 tarihinde kuruldu. O zaman ilk genel seçimler yapılmış, milletvekili aday sayısı 205’e ulaşmıştı. Seçimlerin ardından 29 Ocak 1963 günü dönemin Kuveyt Emiri Şeyh Abdullah es-Salim es-Sabah’ın anayasal mektubuyla meclisin resmi açılışı yapılmıştı.  

Kuveyt, bağımsız bir devlet haline geldikten sonra 1961 yılında yeni bir anayasal ve parlamenter hayata geçiş yolunda büyük adımlar atmış, sağlam temellere dayanan gelişmiş bir parlamenter hayatı tesis eden ve halk iradesinin ifadesi olacak bir yasama meclisinin (millet) varlığını yasalaştıran kalıcı bir anayasa hazırlanmıştı.   

Meclis için yapılan ilk seçimlerde seçmen sayısı 11288’e, yani yüzde 90’a ulaşmış, seçimlerde 73 aday yarışmış ve Meclise, yirmisi seçilmiş ve on biri atanmış bakan olmak üzere 31 üyeden oluşmuştu.   

Meclis’in feshedilmesine ilişkin olarak Ağustos 1976’da çıkarılan Emirlik fermanı ile Kuveyt Ulusal Meclisi ilk kez feshedilmiş oldu.    

Meclisin feshedilmesinin nedenleri, demokrasiyi ve anayasayı kişisel çıkarlar için istismar etmek, nefreti körüklemek ve halkı yanıltmaktı.    

1981 yılında Meclis, beş yıllık bir aranın ardından yapılan seçimler sonucu anayasal görevlerine yeniden başlamıştı.  

Parlamento döneminin sona ermesinin ardından 1985 yılında anayasal seçimler yapıldı, ancak Emir, Meclisin hükümete karşı gensoru vermesi nedeniyle hükümet ile Meclis arasında meydana gelen anlaşmazlıklar sonucunda 1986 yılında Meclis’i tekrar feshetti.    

Parlamento çalışmalarına verilen altı yıllık aranın ardından Ulusal Meclis, İkinci Körfez Savaşı’nın sona ermesinin ardından 1992’de geri döndü. 1999’da yine feshedildi, ancak bu kez ilk defa Meclis anayasal bir şekilde feshedilmiş oldu.    

Hükümet ve Ulusal Meclis arasındaki anlaşmazlıklar sonucunda Meclis’in feshedilmesi olayları bu tarihten sonra birçok kez tekrarlandı, ancak Meclis Kuveyt’te koşullu demokrasinin varlığına tanıklık eden bir yasama kurumu olarak bugüne kadar varlığını sürdürdü.    

Emir tarafından tasdik edilmedikçe hiçbir kanun çıkarılamaz  

Seçimlerde gizli oylamayla doğrudan halk tarafından 4 yıllığına seçilen 50 üyeden oluşan Ulusal Meclis tarafından onaylanmadıkça ve Emir tarafından tasdik edilmedikçe hiçbir kanun çıkarılamaz.  

Geleneksel olarak ülke 5 idari bölgeye ayrılır ve her bölge için 10 milletvekili seçilir. 2012 yılına kadar her seçmen dört aday için oy kullanma hakkına sahipken, daha sonra erkek veya kadın olsun her Kuveyt vatandaşı için yalnız bir oy ile sınırlandırıldı.  

21 yaşına gelen her vatandaş Kuveyt genel seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olurken, Ulusal Muhafız Alayı mensupları hariç askerlerin oy kullanma hakkı yoktur. Kamu Seçim İşleri Müdürlüğü’nün geçtiğimiz mart ayında yayımladığı güncel istatistiklere göre, Kuveyt’te seçmen sayısı yaklaşık 834 bin.  

Öte yandan, Ulusal Meclis’e üye seçilmemiş bakanlar, sayıları Meclisin seçilmiş üyelerinin üçte birini aşmamak kaydıyla, görevleri nedeniyle re’sen Meclis üyesi sayılırlar.  

Toplam 25 milyon 869 bin Kuveyt dinarına mal olan mevcut Ulusal Meclis binası, ülkenin yirmi beşinci Ulusal Gün kutlamalarına denk gelen 23 Şubat 1986 günü Şeyh Cabir el-Ahmed es-Sabah’ın himayesinde açıldı.   

1976’dan bugüne 12 kez feshedildi 

Kuveyt parlamentosu kuruluşundan bu yana birçok dönüm noktasından geçti, bu süre zarfında birçok siyasi krize tanıklık etti. Bu krizler sonucu ilki 1976 yılında, sonuncusu geçtiğimiz şubat ayında olmak üzere toplam 12 kez feshedildi ve bu fesih kararları ya Emirlik fermanına ya da mahkeme kararına dayandırıldı.  

Merhum Şeyh Sabah el-Ahmed döneminde 6 kez feshedilen meclis, son olarak geçtiğimiz şubat ayında Şeyh Mişal el-Ahmed es-Sabah’ın 16 Aralık 2023’te iktidarı devralmasından bu yana ilk kez feshedilmişti.  

Kuveyt Anayasası, Meclisin feshedilme nedenlerinin Emir’in kararnamesine uygun olarak açıklığa kavuşturulması gerektiğini ve Meclisin aynı nedenlerle tekrar feshedilemeyeceğini öngörüyor.