Afrika, Cezayir’in Petrol Dışı Ekonomisini Çeşitlendirmede Çıkış Kapısı Olabilir Mi?

Afrika kıtası, petrol gelirlerine dayalı Cezayir ekonomisinde kaynaklarının çeşitlendirilmesine yönelik yeni politikanın merkezine yerleşti ve son dönemde bu yönde birçok somut adım atıldı.  

Ülke ekonomisi, döviz kaynaklarının neredeyse yüzde 90’ını oluşturan petrol ve gaz gelirlerine aşırı bağımlı ve ardı ardına gelen hükümetler ekonomiyi çeşitlendirmede başarısız oldu.  

Cezayirli yetkililer, petrol dışı ihracatın payını 2022’de yüzde 2’den yüzde 11’e, yani yedi milyar dolara çıkardıklarını açıkladı.  

Yetkililer, bu rakamı 2024 sonuna kadar 13 milyar dolara, daha sonra ise 15 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor. 

Bankacılık sektörünün genişlemesi  

Cezayir, Afrika’ya yönelik demir, çelik, çimento, gübre, hurma, sebze, meyve ve kozmetik gibi ürünlerin ihracatını artırdı.  

Cezayir Ticaret ve İhracatın Teşviki Bakanı Tayeb Zitouni ve Maliye Bakanı Aziz Fayed,  Eylül 2023’te Moritanya’nın Nuakşot ve Senegal’in Dakar kentinde, Cezayir ürünlerinin sergilendiği iki fuara ek olarak, ülkenin yurt dışındaki ilk iki bankasının açılışını gerçekleştirdi.  

“Algerian Union Bank” adındaki bu bankalar, Nuakşot şubesi için 50 milyon dolar ve Dakar şubesi için 100 milyon dolar sermayeli, birkaç Cezayir devlet bankası arasındaki ortaklığın sonucu açıldı.  

Yetkililer, yurtdışındaki üçüncü bankanın da yakın zamanda Fildişi Sahili’nde açılacağını söylüyor. 

Ülkenin hedefleri arasında, Cezayirli ihracatçıların Fildişi Sahili ve diğer komşu ülkelerin pazarına girmeleri de yer alıyor.  

Bakan Zitouni, Nuakşot’ta Cezayir ürünlerine yönelik fuar ve bankanın açılışının “retorikten eyleme geçiş” olduğunu vurguladı.  

Zitouni, bu bankaların gerçek ticari operasyonları başlatmak amacıyla Cezayirli şirket sahipleri ve onların Moritanyalı ve Senegalli ortakları için çok faydalı olacağını belirtti.  

Bakana göre Moritanya’nın 300 milyondan fazla nüfusuyla büyük bir pazara sahip olan Batı Afrika bölgesinde yer alması, bu pazara ulaşmalarını kolaylaştıracak.  

Cezayir ekonomisi stratejik bir seçimle karşı karşıya  

Cezayir İhracatçılar Birliği Başkanı Ali Bey Nasri, Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun’un  iktidara gelişinden bu yana, Afrika ile yakınlaşmayı stratejik bir öncelik haline getirdiğini söyledi.  

Nasri, Al-Arabi Al-Jadeed gazetesine yaptığı açıklamada, önümüzdeki üç yıl içinde Afrika ile ihracatın üç milyar dolara ulaşma ihtimali olduğunu vurgulayarak, şu ifadelerle devam etti:  

Cumhurbaşkanı Tebbun bu seçenek kapsamında, ilk etapta Batı Afrika ülkelerinde Cezayir fuar ve bankalarının açılmasına karar verdi. Ülkenin Afrika Kıtası Serbest Ticaret Anlaşması’na katılımı da onaylandı.”  

Nasri, tüm bu adımların, Cezayir’in ağırlığı ve ekonomik varlığını, Afrika’daki siyasi ve diplomatik ağırlık seviyesine yükseltme yönündeki açık eğilimini gösterdiğini söyledi.  

İhracatçılar Birliği Başkanı, “Bu hamleler, bu yıl bitmeden önce ürünlere yönelik kalıcı fuarlar ve Cezayir bankalarının açılışına tanıklık edecek olan Kamerun ve Fildişi Sahili’ni de kapsayacak” diye konuştu.  

Nasri, Afrika’da kamu yararına olan projeleri finanse etmeye yönelik, mali dengesi tahminen bir milyar dolar olan Cezayir Uluslararası İşbirliği Ajansı’nın faaliyete geçtiğinin altını da çizdi.  

Afrika ülkeleriyle ticaretin hacmi şu anda yıllık ortalama 500 milyon dolar olduğu bilgisini veren Nasri, bunun istekler ve mevcut yeteneklere yönelik hacmi hiç karşılamadığını ekledi.  

Cezayir, 2022 başında ticaret hacmini artırmak amacıyla, ülkenin doğu kıyısındaki Jijel şehrinde bulunan Djen Djen limanını Nuakşot ve Dakar’a bağlayan, Cezayir, Moritanya ve Senegal arasındaki ilk deniz hattının açıldığını duyurdu.  

Cezayir devlet havayolu şirketi de, aylar önce ülkenin ekonomik trendine ayak uydurmak için uçuş ağını, Afrika kıtasında yer alan başkentler ve şehirlere kadar genişleteceğini açıkladı.  

Şu anda dokuz Afrika başkenti ve şehrine uçuş gerçekleştiren havayolu şirketi, bu uçuşları yıl içinde 11 destinasyona kadar genişletmeyi hedefliyor.  

Cezayir, Mayıs 2021’de katılmaya karar verdiği Afrika Kıtası Serbest Ticaret Anlaşması’nın etkinleştirilmesine yönelik hazırlıklar kapsamında, güneydeki komşu ülkelere yönelik ihracatı destekleme hareketlerini de yoğunlaştırdı.  

Söz konusu anlaşma, katılımcı ülkelerin anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonraki beş yıllık bir süre içinde yüzde sıfıra ulaşabilecek gümrük kısıtlamalarının kaldırılmasından yararlanmasını öngörüyor.  

Anlaşma, toplam nüfusu 1,2 milyarı aşan 55 Afrika ülkesini kapsıyor.  

Cezayirli şirketlere güven verme  

Cezayirli ekonomi profesörü Mourad Kouachi, Al-Arabi Al-Jadeed gazetesine yaptığı açıklamada, “Ülkenin Batı Afrika ülkelerine yönelmesi, bu bölgede rekabet edebilecek Cezayirli şirketlere daha fazla güven verecektir” dedi.  

Kouachi’ye göre son yıllarda birçok Cezayirli ihracatçı şirket, Batı Afrika da dahil olmak üzere yurt dışında Cezayir bankalarının olmaması nedeniyle sıkıntı çekti ve yabancı bankalarla çalışmak zorunda kaldı.  

Cezayir’in Batı Afrika’ya yöneliminin bankalar ve fuarlarla sınırlı olmadığını vurgulayan Kouachi, “Cezayir limanları ile Senegal ve Moritanya’daki limanlar arasındaki deniz hatlarının yanı sıra Afrika ülkelerine uçuşların başladığını duyuran havayolu şirketi aracılığıyla hava seyrüseferi de genişletildi” diye konuştu.  

Özellikle Afrika kıtasında, ekonomik diplomasinin rolünü harekete geçirme eğilimi olduğunu belirten Kouachi, açıklamasını şu ifadelerle sürdürdü:  

Afrika ülkelerinde, Cezayir'de üretilen ürünleri içeren kalıcı fuarlar açma girişimi, yerel malların daha fazla tanıtılmasına ve bunlar için bölgede pazarlama fırsatları yaratılmasına katkıda bulunacak ve bu da petrol dışı sektörlerin büyümesini artıracak.”  

Ekonomi profesörü, “Moritanya ve Senegal, 1,2 milyarı insanı kapsayan Afrika pazarına açılan sadece iki kapıdır” diye ekledi.