Avrupa, Yasadışı Göç ile Mücadele Kapsamında Mısır ve Tunus’a Mali Destek Sunuyor

Arap ülkelerinden bazılarının içinde bulunduğu siyasi kriz nedeniyle Akdeniz üzerinden Avrupa’ya yasadışı göç yaşanıyor. Avrupa Birliği, ulusal güvenliği için bir tehdit olarak gördüğü göç dalgasından korunmayı amaçlıyor. 

Avrupa Birliği, demokrasi ve insan hakları savunuculuğu gibi siyasi prensipleri benimserken, muhalefetin bastırıldığı ve siyasi faaliyetlerin engellendiği iki ülke olan Mısır ve Tunus’a mali desteğini arttırıyor. 

AB’nin, Akdeniz’e komşu olan ülkeler ile yaptığı ortaklık anlaşmaları, ekonomik ve siyasi boyutlarının yanı sıra “yasadışı göçün engellenmesi” konusuyla doğrudan ilişkili. 

Söz konusu anlaşmalar Avrupa Birliği ile Akdeniz’e komşu ülkeler arasında 1995 yılında imzalanan Barcelona anlaşmasına dayanıyor. İmzalanan anlaşma gereği Akdeniz’e komşu olan ülkeler fon ve kredi desteği alıyor. 

Avrupa Birliği, 17 Mart’ta, 7.4 milyar dolarlık yardım paketinin Mısır’a ulaştığını açıkladı. Kredi, yatırım, yasadışı göç ve terörizmle mücadeleye desteği de kapsayan yardım paketinin yanı sıra Mısır ile stratejik ortaklık kurulduğu da belirtildi. 

Mısır, AB ile yaptığı anlaşmadan sadece birkaç ay evvel dış kaynaklı büyük fonlar almıştı. Birleşik Arap Emirlikleri ile yapılan 35 milyar dolar değerindeki Ras El Hikme anlaşması ve IMF ile varılan 8 milyar dolarlık kredi anlaşması söz konusu fon ve kredilerin başında geliyor.   

Öte yandan Tunus, Temmuz 2023’te Avrupa Birliği ile “stratejik ve kapsamlı ortaklık” anlaşması imzaladığını duyurmuştu. Ticaret ve düzensiz göçle mücadele gibi alanları kapsayan anlaşmanın değeri 750 milyon dolar olarak açıklanmıştı. 

Tunus, anlaşma gereği 300 milyon dolarlık yardım aldı

Tunuslu gazeteci ve ekonomist İman Hamdi, coğrafi ve siyasi farklılıklar sebebiyle Tunus ile Mısır’a verilen desteğin kıyaslanamayacağını ifade etti. 

Fokus Plus’a verdiği demeçte Tunus ile Avrupa arasındaki anlaşmanın öncesine değinen Hamdi, Avrupalı yetkililerin göç meselesi ile ilgili Tunus’a geldiğini ve ilgili makamları, göç baskısıyla mücadele karşılığında verilecek yardımlara ikna ettiğini ekledi. 

Hamdi’nin belirttiğine göre Tunus, anlaşma gereği Aralık 2023’te ve Mart 2024’te 150’şer milyon dolarlık yardım aldı. 

Tunus’un, Akdeniz güneyindeki konumuna ve Avrupa Birliği için ekonomik ve stratejik bir ortak kabul edildiğine işaret eden Hamdi, Tunus’u desteklemenin Avrupa’nın çıkarına olduğunu, ancak desteğin hacminin çok büyük olmadığını belirtti.   

Hamdi’ye göre genel bütçe veya kalkınma projelerini desteklemek için sağlanan fonlar ise birçok bölgenin altyapısını iyileştirmesi sebebiyle önemini koruyor. 

İki devlet de gereken seviyeyi yakalayamadı

Mısırlı ekonomistAbdulhafız el-Savi, Avrupa Birliği’nin, siyasi hedefler yanında özellikle yasadışı göçü engellemek amacıyla Tunus’u fonladığı konusunda Hamdi ile hemfikir. 

Savi’ye göre Avrupa Birliği, özellikle Sudan krizi sonrası Mısır’a sığınan çok sayıda göçmenin güneyden yasadışı yollarla Avrupa’ya gelmesinden endişe duyuyor.  

Mısır ve Tunus’un aynı hedefler doğrultusunda fonlandığını belirten Savi, iki devletin de gelen kredi ve fonların idaresinde gereken seviyeyi yakalayamadığını ifade etti. 

Öte yandan Mısır ile Tunus’ta ekonominin ve sürdürülebilir kalkınmanın gerilediğine değinen Savi, iki ülkenin teknolojik ve kültürel açıdan da Avrupa’dan çok uzak olduğunu belirtti.  

Verdiği demeçte önemli bir konuya daha işaret eden Savi, sözlerine şöyle devam etti:

“Avrupa Ortaklığı Anlaşması’nda yer alan ülkeler, Mısır ve Tunus ile olan ilişkilerinde tek bir siyaset takip etmiyor. Aksine her biri, Mısır ve Tunus için ayrı siyasi programlara sahip.” 

AB’nin önceliğinin Avrupa güvenliği

Muhaliflerin yoğun baskılara maruz kaldığı Mısır ve Tunus’ta, birçok insan hakları ihlali yaşandığı biliniyor. 

AB’nin bu alandaki incelemelerinin boyutu hakkında Savi, incelemelerin yapıldığını ancak bağlayıcı sonuçlar doğurmadığını ifade etti.  

Yasa dışı göç faaliyetine gizli şekilde izin verilmesi tehlikesi sebebiyle Avrupa Birliği’nin Mısır ve Tunus’a yoğun bir baskı kuramayacağını belirten Savi, AB’nin önceliğinin Avrupa güvenliği olduğuna dikkat çekti. 

Avrupa’nın eleştirilerine maruz kalan Tunus başkanı da 2023 sonunda yaptığı bir açıklama ile yasa dışı göçlerin engellenmesi için ortaklığa ihtiyaç duyan tarafın Avrupa olduğunu belirterek, aynı konuya işaret etmişti. 

Mısır’ın Gazze savaşındaki tutumunun Avrupa tarafından desteklendiğini belirten Savi, sözlerini şöyle noktaladı: “Söz konusu tutum, Mısır’ın ekonomisini geliştirmek üzere Avrupa’yı tetikleyerek son anlaşmanın imzalanmasına sebep oldu.”  

Mısırlı gazeteci Cemal Sultan, henüz birkaç ay önce Tunus’u ziyaret eden aynı Avrupalı heyetin, Mısır Başkanı ile görüşmesi sonrası paylaştığı tweette şu sözlere yer verdi: “Aynı yüzler, aynı fırsatçılık ve Araplara karşı gösterilen aynı Avrupalı kibri.”