Mısır’da Ekmek ve Elektriğe Yönelik Sübvansiyonların Kaldırılması Halka Yük Oluyor 

Mısırlılar, sürekli yaşanan elektrik kesintilerinin yanı sıra hükümetin Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) şartlarına yanıt vermek ve yüksek enerji ithalat faturasını önlemek amacıyla, elektrik ve yakıt başta olmak üzere enerji ve ekmek sübvansiyonlarını azaltma ve temel mallara yönelik ayni desteği nakde dönüştürme stratejisi ışığında, zor ekonomik koşullar altında yaşıyor.   

Sübvansiyonların kaldırılmasına yönelik tedbirler uygulanmaya başlanırken, Mısır Başbakanı Mostafa Madbuli 29 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, hükümetin Haziran ayından itibaren sübvansiyonlu ekmek fiyatını 20 kuruşa yükseltme kararı verdiğini bildirdi.  

Mısır hükümeti, fiyatlardaki önemli zamların yanı sıra sübvansiyon faturasının yeni mali yıl bütçesinde yüzde 20 artışla yaklaşık 636 milyar liraya (13,46 milyar dolar) yükselmesine orantılı olarak, elektrik ve ekmek fiyatlarını kademeli olarak artırmaya çalışıyor.  

Son yapılan zam ile bir somun ekmek fiyatında yüzde 300 kadar artış yapıldı. Ekmeğe sağlanan sübvansiyonlardan yaklaşık 64 milyon vatandaş yararlanıyor ve bunların yarısı yoksullukla karşı karşıya.   

Başbakan Madbuli yaptığı açıklamada, bir somun ekmeğin devlete maliyetinin 125 kuruşa ulaştığını ve şimdiye kadar sadece 5 kuruştan satıldığını belirtti.   

Mısır Başbakanı'na göre Mısır'da ekmeğe verilen yıllık sübvansiyon 120 milyar EGP'ye, günlük üretim ise 100 milyara kadar ulaşıyor. 

Ana gıda maddesi   

Mısır’da ekmek, çeşitli öğünlerin vazgeçilmez bir parçası olması nedeniyle başta yoksul sınıfın tamamı olmak üzere, Mısırlıların geniş bir kesiminin sofrasında ana gıda maddesi olarak kabul ediliyor.   

Ekmeğe büyük önem veren yoksul sınıfı korumak adına, iktidarlar uzun yıllardır ekmeğin fiyatını yükseltmekten kaçındı.  Ancak mevcut hükümet, maliyetin yüksek olması nedeniyle fiyatları artıran başka bir politika benimsedi. Bu durum da yıllardır enflasyon sorunuyla boğuşan vatandaşın mağduriyetini artırdı.  

Ekonomi uzmanı Medhat Nafie televizyonda yer alan bir açıklamasında, gıda güvenliği krizinin yaşanmaması için ekmeğe verilen sübvansiyonun kaldırılmasına yönelik tedbirlerin ardından yoksul vatandaşa ödeme yapılmasına yönelik başka tedbirlerin alınması gerektiğini söyledi.   

Nafie, fiyatlardaki “arz-talep” mekanizmasına bırakılırsa, fiyatlardaki bu artışın son olmayacağını da ekledi.   

Fiyatlardaki artış diğer sektörleri de etkileyecek   

Başbakan Madbuli, hükümetin 2025 yılına kadar maliyet ile nihai satış fiyatları arasındaki "dengeyi sağlamak” amacıyla petrol ürünleri fiyatlarında da artış yapma olasılığının olduğunu belirtti.  

Al-Araby Al-Jadeed gazetesine konuşan bir hükümet yetkilisi, “İlaç Otoritesi, ilaç fiyatlarını yüzde 25 ila 50 arasında artırmayı kabul ediyor. Elektrik, gaz ve enerji fiyatları da bu ay içinde artırılacak” dedi.   

Madbuli, ülkedeki bazı kesimlerin, devletin sağladığı sübvansiyonu maddi imkan açısından hak etmediğini düşünüyordu. Bu nedenle hükümet, bu desteği hak edenleri belirlemek için birçok kriter belirledi.  

Madbuli, bu konuda devlet çalışanlarının maaşları, elektrik ve cep telefonu faturaları, çocukların okul ücretleri ve vatandaşın özel arabası olup olmadığı gibi kriterlerin olduğunu belirtti.   

Mevcut sübvansiyon sisteminde onlarca yıldır birikmiş, köklü ve değiştirilmesi zor birçok suiistimal bulunduğuna dikkat çeken Madbuli, “Çünkü mevcut sistemden yararlanan gruplar var ve bunlar arasında değişim ve gelişmeye yönelik her türlü girişime karşı güçlü bir direnç var” ifadelerini kullandı.  

Nüfus artışının 2050 yılına kadar aynı hızla devam etmesi durumunda Mısır’daki durumun “korkunç” olacağını söyleyen Madbuli, kişi başına düşen su payı küresel ortalamanın yarısına düşerken, devletin yüz milyarlarca dolara mal olan deniz suyunu tuzdan arındırma projelerini uygulamaktan başka seçeneği olmadığını da vurguladı.   

Tüm seçenekler zor  

Mısırlılar, Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin yakın zamanda yaptığı bir konuşmada, sürekli yaşanan elektrik kesintisi sorunu karşısında tek çözümün “fiyatları artırmak” olduğunu söylemesi karşısında şaşırdı.  

Sisi, devletin fiyatların bu seviyeye gelmesini istemediğini söylese de, Elektrik Bakanlığı, hizmet karşılığında aldığı fiyattan daha yüksek bir fiyata petrol ve enerji sağlama konusunda sorun yaşıyor.   

Al-Araby Al-Jadeed gazetesinin yaptığı ankete göre bu konudaki resmi açıklamaların artması sonucunda ülkedeki tüketiciler öfkelendi. Elektrik fiyatlarının yeni yüksek fiyat dalgalarına yol açacağından endişe eden tüketiciler, hükümetin mal fiyatlarını düşürme konusunda kendilerine yardımcı olmasını bekliyor.