“Suriye Hafızası” Platformu: Devrimin En Büyük Arşivi

Doha’daki Arap Siyasi Araştırmalar ve Çalışmalar Merkezi gözetiminde, Suriye devriminin başladığı Mart 2011'den bu yana tanık olunan olayları belgeleyen “Suriye Dijital Hafızası” platformu pazartesi günü açıldı.  

Altı yıldır üzerinde çalışılan platform, siyasi, askeri ve sivil olmak üzere Suriye devrimine dair tüm tarihsel süreci bütün çerçevesiyle ele alan ve farklı sosyal tabanlardan elde edilen en geniş veri tabanını sunuyor. 

On binlerce belgeden oluşan bir arşiv  

Platform, 2011-2021 yılları arasındaki Suriye devriminin 2.500 saatlik sözlü tarihinden oluşan görsel bir kütüphane içeriyor. Platformun ana arşiv koleksiyonu, yerel sivil kurumlara, askeri gruplara ve siyasi örgütlere ait çoğu hükümet dışı olan topluluklardan elde edilen 100.000'den fazla belgeyi içeriyor.  

İlk aşamada platformun araştırmacı ekibi tarafından incelenen belgelerden 50 bini sitede kullanıma sunuldu, sonraki aşamalarda ise kalan belgelerin kronolojik bir sırayla yüklenmesi tamamlandı. 

Suriye'deki hükümet dışı süreli yayınların 1120'den fazlasını içeren platform, devrimin başlangıcından bu yana yayımlanan süreli yayınların en büyük ve en kapsamlısı.  

Ayrıca platform, devrim yıllarından günümüze kadar aktif olan 6.000 Suriyeli aktif aktörü tanıtmasının yanında, 13 yıl boyunca 10.000'den fazla sivil, askeri ve hükümet kuruluşu hakkında da bilgi ve kayıt içeriyor.  

Dokümantasyonlara bilimsel bir yaklaşım  

Platform, devrimciler tarafından devrim yılları boyunca söylenen şarkı ve sloganları da içeriyor; devrimin sanatsal yönüne ilişkin yaklaşık 650 video, sözleriyle ve söylendikleri yerlerle birlikte belgelendi. 1.800'den fazla devrime ilişkin ezginin yanı sıra, bu ezgiler analiz edilerek, belirli bölgelerdeki olayların gidişatını yansıtma biçimine fırsat veriyor. Ayrıca, olayları anlatan ünlü Kafranbel tabloları da platformun arşivinde yerini aldı.  

Platformunun direktörü Abdurrahman al-Hac'a göre, medya ve kriminal amaçlardan uzak, sağlam bilimsel temeller üzerine inşa edilmiş olması platformu benzersiz kılıyor.  Bunun yanı sıra, platform Suriye'nin çeşitli bölgelerinde günün her saati yaşanan olayları ve uluslararası toplumun bu olaylarla etkileşimine dair tutulan günlük kayıtları içermesi nedeniyle, eğitim amacıyla da yararlanılabilecek zengin bir içeriğe sahip. 

On binlerce belge  

“Suriye Hafızası” projesinin, kuruluş aşamasında birçok zorlukla karşılaşıldı.El-Hac, bu zorluklardan en önemlisinin de, özellikle sosyal medyada yayımlanan içerik ve bilgilerin fazlalığı nedeniyle bunları toparlamanın ve gerçekliğinin teyit edilmesi olduğunu belirtti.  

El-Hac, devamında ise konuya ilişkin şu ifadelere yer verdi:

“Bu büyük miktardaki materyal sebebiyle, platform ve işleyiş mekanizması için özel bir format oluşturmak zorunda kaldık” dedi. Bu amaçla, Suriye deneyimlerinin daha geniş bir şekilde temsil edilmesini sağlamak için uzmanlık ve coğrafi alan çeşitliliği içeren yüzde 100 Suriyeli bir ekip oluşturuldu. Bu devasa miktardaki malzemeyi düzenlemek amacıyla, özel bir veri tabanı ve çalışma mekanizması oluşturmamız gerekiyordu. Suriyelilerin tecrübelerinin daha kapsamlı bir şekilde yansıtılması için Suriye coğrafyası hakkında bölgesel uzmanları içeren %100 Suriyeli bir çalışma ekibi oluşturuldu.” 

Öte yandan, platformun günlük bölümünden sorumlu olan Ahmed Ebazeyd, Mart 2011'den Eylül 2015'e kadar uzanan Suriye Devrimi Günlük Arşivi'ne dair çalışmalarının altını çizerek, yerel ve mikro düzeydeki en küçük ayrıntılardan uluslararası siyasi etkileşimlere kadar uzanan bir arşiv olduğunu belirtti. 

Ebazeyd, günlük arşivinin en büyük kısmını yerel olayların oluşturduğunu belirtti. Ayrıca, 29.000 günlük olay kaydı içeren günlük arşivde, kurbanlar, katliamlar ve Suriye devriminin seyrini belirleyen diğer olaylar gibi önemli konular yer alıyor. 

Güvenilir bilgi ve sahteciliğe karşı koruma  

“Suriye Hafızası” platformunun sözlü tarih bölümü sorumlusu Suheyr el-Atasi, olaylara şahit olan insanların anlatılarının belgelenmesinin önemli olduğunu vurgulayarak, bunların bazen tek bilgi kaynağı olabileceğini ve sözlü tarih bağlamında önemli olduğunu açıkladı.   

Atasi konuya ilişkin, “sözlü tarih projesinin amacı, Suriye halkının kolektif hafızasının korunmasına katkıda bulunarak, gerçek hikayelerini marjinalleştir-il-mekten ve kayıplardan koruyacak kapsamlı bir ulusal arşiv oluşturmaktır” ifadelerine yer verdi.

Son olarak platformun arşiv bölümü sorumlusu Osman Ağa, platformun açılışında yaptığı konuşmada şu ifadelere yer verdi:

“Arşiv bölümünün amacının; Suriye devrimiyle ilgili her şeyi tahribat ve sahtecilikten korumak, toplanan materyalleri bilimsel ve sistematik bir şekilde sunmak ve bu materyallere herkesin erişimini ve taramasını kolaylaştırmak olduğunu.”

Suriye Müzakere Komisyonu Başkanı Bedr Camus, projenin Suriye devriminin tarihini korumak açısından önemli olduğuna değindi. Ayrıca “sosyal medya platformları aracılığıyla belgelenen büyük bir arşiv var. Ancak gün geçtikçe kaybolan bu kaynaklar, kaybolması ve tahrif edilmesi arşivlenerek önleniyor” dedi.