Yemenliler ve Cumhuriyetin Hikayesi 

Cumhuriyet, Yemenliler için siyasi sistem olarak yüzyıllardır süren tiranlık, geri kalmışlık, barbarlık ve çöküşün perdesini kapatan, tarihi bir dönüm noktasını temsil ediyor. Yemen’deki cumhuriyetin ilanı, ülkenin yeniden doğuşunu simgeliyordu. Bunun önemi, kuzeydeki Zeydî İmamlığı, güney ve doğudaki şeyhlik ve sultanlıklar tarafından temsil edilen dini ve siyasi tiranlıkla yaşanan acı ve sert deneyimlerden kaynaklanıyordu. Bu nedenle, zulüm, geri kalmışlık, hurafe, taassup ve kehanetin her türlüsüne karşı uzun süren mücadelenin sonucunda, 26 Eylül 1962 tarihinde ilan edilen cumhuriyet modern Yemen tarihinde büyük bir sıçramayı temsil etmiştir.  

Cumhuriyeti ilan etmek, her şeyden önce, nefret dolu ve karanlık geçmişten kurtulmak ve ona son vermek anlamına geliyordu. Bu adım, Yemen'i yüzyıllar öncesine dayanan bir medeniyetin beşiği haline getirdi. Cumhuriyet fikri, bir milli mücadele seçeneği olarak, sadece kuzeyde ve güneydeki Yemen Ulusal Hareketi’nden gençlerin siyasi bir hevesi değil, aynı zamanda bir ulusal uyanışın temsilcisiydi.  

Tarihi prangalardan kurtuluş   

Yemen ve Yemenliler için uzun süredir süregelen bir kaygı kaynağı olan Zeydi İmamlığı "hastalığı" ve bu yapının ruhban sınıfı, ülkede mevcut çatışma ve gerilimlerin merkezinde yer alır. Bu durum ülkenin karşı karşıya olduğu tüm sorunlar, krizler ve birikmiş toplumsal hastalıklar için kaçınılmaz bir kader gibi görünmektedir. Bu, Yemen için sadece bir tarihî sorun değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasal krizlerin çözümünde merkezi bir engel olarak da önem taşımaktadır. Bu sebeple cumhuriyet düşüncesi, Yemenliler için siyasi, fikri, sosyal ve kültürel bir kurtuluş doktrinidir.  

Bu bağlamda, cumhuriyet Yemen için yeniden özgüven, tarih, miras ve irade kazanma fırsatı sunarak, ülkeyi daha geniş ve güvenli ufuklara taşıma potansiyeli taşımaktadır. Cumhuriyet, Yemenlilerin maruz kaldığı geri kalmışlık çemberini ve onları saran prangaları kırmak için zaruri bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Bu yeni irade, uzun süre Zeydi İmamlığı ve onun getirdiği cehalet, geri kalmışlık, hastalık ve yoksulluk gibi kalıntılarla zincirlenmiş bir toplumu canlandırmayı amaçlamaktadır.  

Böylece cumhuriyet, Yemenlilerin iradelerini yeniden kazanmalarının anahtarı oldu. Bu sayede, uzun süredir Yemenlilerin göğsüne tünemiş olan İmamlık rejimini devirmekle kalmadılar; aynı zamanda Güney Yemen'deki İngiliz varlığını ve burada tek bir isim altında, 21 şeyhlik ve sultanlıklardan oluşan Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti olarak yeniden birleştirilmesini sağlayarak en tehlikeli "işgallerden" birini ortadan kaldırmayı başardılar.  

Aynı şekilde kuzeyde de daha önce Yemen Arap Cumhuriyeti'nin kurulduğu ilan edilmişti. Ülkeyi saran, yüzyıllardır süren geri kalmışlık koşulları göz önünde bulundurulduğunda, Yemen'de cumhuriyet sisteminin siyasi sistem olarak benimsenmesi, silahlı siyasi devrimden önce bir aydınlanma devrimi niteliğindeydi.  

Cumhuriyetin yenileyici etkisi   

Yemen’de cumhuriyetin ilan edilmesi, siyasi bir talepten önce bir aydınlanma yaklaşımıydı.  

Çünkü cehaletin, yoksulluğun ve hastalığın pençesinde yaşayan Yemenliler, bırakın iktidardaki siyasi sistemin niteliğini, cumhuriyet öncesi siyasetin anlamını bile idrak edememişti.   

Cumhuriyet dönemi, hayal gücünün ötesinde başarısızlıklara maruz kalan Yemen'i uzak geçmişin derinliklerinden geleceğe açılan bir kapıya taşıdı. Yemenlilerin akıl ve zihinlerini kelimenin tam anlamıyla dünyaya açan cumhuriyet hem Yemenlileri hem de İslam'ı hurafe ve cehaletin esaretinden kurtardı. Ayrıca, zulüm, cehalet, falcılık, şarlatanlık ve büyü gibi karanlıklardan insanlığı kurtarmak için gelen bir din olarak İslam’a aydınlatıcı ve özgürleştirici anlamını geri kazandırdı.  

Daha önce İslam, imam ve onun algılarıyla sınırlıydı; imamın hoşnutluğu veya öfkesi ne ise, o durumun hayır veya şer olduğu düşünülürdü. Sultanlıklar ve diğer yönetimler için de benzer bir durum geçerliydi. Bu nedenle, daha önce de altını çizdiğim gibi, cumhuriyet Yemen Ulusal Hareketi’ndeki gençler için sadece saçma bir fikir ya da bir öfke hali değil, daha geniş bir değişimin ve özgürlüğün simgesiydi.  

Aydınlanma ve direniş sembolü olarak Cumhuriyetin rolü  

Cumhuriyet, Yemen'in büyük şahsiyetleri ve reformcuları olan Hemdani, Nashwan Himyari, Muhammed bin İbrahim el Vazir, Makbali, el-Celal, Shawkani, Zubairi ve Numan'a kadar uzanan uzun bir fikri, dini ve kültürel aydınlanma yolunun sonucu olarak, her şeyden önce bir aydınlanma hedefiydi. Yemen'de ilan edilen cumhuriyet, sadece bu ülkede değil, geri kalmışlık ve çöküş çağlarına gömülen tüm İslam dünyasında da aydınlanma ateşini yakan ve Yemen reform hareketinin yenilenmesine yönelik uzun bir yolun doruk noktasıydı.  

Arap ve İslam toplumları, sömürgeciliğin bir sonucu olarak ve daha önce uzun süredir hakim olan fikri ve kültürel gerileme nedeniyle geri kalmışlık ve çöküş durumunu yaşıyordu. Cehaletin hakim olduğu, cumhuriyetin ilanından önceki Yemen'in durumunu anlamadan, cumhuriyetin Yemen'e getirdiklerini değerlendirmek mümkün değil. O dönemlerde ülkede okuma yazma bilenlerin sayısı çok azdı ve birkaç okul dışında neredeyse hiç okul yoktu; olanlar da genellikle özel, imamlığın yetkisi dışında ve yalnızca elitler için erişilebilirdi. Cumhuriyet döneminde ise Yemen'in her köyünde okullar, yollar ve hastaneler açıldı. Bu gelişmelerin çoğu sivil çabalar sonucu gerçekleşse de insanları geleceğe doğru yönlendiren ve ışığa katılmaya teşvik eden temel etken cumhuriyetin kendisiydi. 

Bugün, gerçek aktivistlerin haricinde cumhuriyetin liderliğine sızanların etkisiyle yaşanan tüm aksaklıklara ve Yemen’in içine düştüğü gerileme durumuna rağmen, cumhuriyet fikri ve onun aydınlanma düşüncesi, Yemen’e ve Yemenlilere yaklaşan tüm barbarlığa, ırkçılığa ve "imamlık" geçmişine karşı hâlâ bir koruma ve direniş kaynağıdır. Cumhuriyetçi düşünce, cumhuriyet sisteminin sadece görüntüsü ve kalıntıları arkasında saklanan imamlığı kuşatıyor ve onun halka empoze etmeye çalıştığı siyasi inisiyatiflerini yeniden kazanmasını engelliyor.