Etiyopya Başbakanı: Biz Etiyopyalılar Kızıldeniz’e Ulaşacağız

Afrika Boynuzu’nun güvenliğini büyük ölçüde etkileyen bir gerilim bağlamında, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed son parlamento konuşmasında ülkesinin Kızıldeniz’e erişim sağlama konusundaki sarsılmaz kararlılığını vurguladı. 

Başbakanın bu adımı, Afrika Boynuzu ülkelerinde endişe ve tartışmalara yol açtı. 

Abiy Ahmed konuşması sırasında, Kızıldeniz’e erişim hedefini “barışçıl yollarla” gerçekleştirmek istediklerini vurgulasa da, yaptığı açıklamalar ve son diplomatik hamleleri, bazı bölgesel analistler tarafından başta Somali olmak üzere komşu ülkelere yönelik üstü kapalı tehditler olarak yorumlandı. 

Başbakan Çarşamba günü parlamentoda yaptığı konuşmada, “Biz Etiyopyalılar Kızıldeniz’e ulaşacağız. Eğer bunu başaramazsak, çocuklarımız başaracaktır. Dünyanın bunu bilmesi gerekiyor ve saklanacak hiçbir şey yok. 120 milyon insanın denize kıyısı olmayan bölgelerde yaşaması utanç verici” ifadelerini kullandı. 

Somaliland ile mutabakat zaptı 

Etiyopya Başbakanı konuşmasında, özellikle Somaliland’ın tanınması karşılığında Etiyopya’ya deniz erişimi ve Kızıldeniz’de askeri üs sağlamayı öngören tartışmalı mutabakat zaptına da değindi. 

Somaliland ile Etiyopya arasında imzalanan bu mutabakat zaptı, Somaliland’ı egemenlik alanının bir parçası olarak gören Somali ile diplomatik gerilime neden oldu. 

Bu gerilim, Somali’nin yakın zamanda Etiyopya Büyükelçisini sınır dışı etmesi de dahil olmak üzere diplomatik ilişkilerde bozulmaya yol açtı. 

Somalili yetkililer, mutabakat zaptını “ülke egemenliğinin ihlali” olarak nitelendirerek kınadı. 

Bazı bölgesel gözlemciler, Abiy Ahmed’in “Etiyopya’nın Kızıldeniz’e herhangi bir yasayla erişimi hak ettiği” yönündeki iddiasını Addis Ababa’nın konuyla ilgili kararlı duruşunun bir işareti olarak yorumladı. 

Bir diğer kısım analistler ise, Etiyopya’nın Somali’deki iç huzursuzluğu kendi lehine kullanabileceği yönünde uyardı. 

Gözlemcilere göre, siyasi ve askeri zorluklarla karşı karşıya olan Somali’deki istikrarsızlık, Etiyopya’yı çıkarları konusunda Somaliland ile yakınlaşmaya teşvik etti. 

Bu arada Somali, kendi güvenlik sorunlarıyla meşgul olmaya devam ediyor. 

Etiyopya’nın nihai hedefi denize erişim 

Etiyopyalı siyasi araştırmacı Musa Sheiko konuya ilişkin Fokus Plus’a yaptığı açıklamada, Başbakan Abiy Ahmed’in hedefinin net olduğunu söyleyerek, “Bu, bir deniz limanı elde etmek için titizlikle çalışmaktır” dedi. 

Abiy Ahmed’in bu yöndeki talebini başlangıçta Somaliland’a değil, Somali hükümeti de dahil olmak üzere deniz sınırları olan tüm komşu ülkelere yönelttiğini dile getiren Sheiko, “Başbakan, sadece Somaliland’ın işbirliği yapma konusunda tamamen istekli olduğunu gördü. Bunu da mutabakat zaptının imzalanması takip etti” şeklinde konuştu. 

Sheiko’ya göre onlarca yıldır büyük bir nüfus patlamasına sahne olan, 120 milyonu aşan nüfusa sahip olan Etiyopya, ne pahasına olursa olsun deniz limanına ulaşma konusunda acele ediyor. 

Etiyopya’nın bir deniz limanının yeterli olmadığına inandığını söyleyen Sheiko, “Mogadişu, Nairobi, Eritre ve Cibuti’de daha fazla deniz limanı elde etmek istiyor” diye konuştu. 

Etiyopya’nın sürekli artan nüfusu ve Afrika Boynuzu bölgesindeki nüfuz konusundaki uluslararası ve bölgesel çatışmaların bir sonucu olarak ortaya çıkan çözümün bu olduğunun da altını çizdi. 

Bölgesel kriz   

Somali, Mısır ve Eritre cumhurbaşkanları, geçtiğimiz günlerde Eritre’nin başkenti Asmara’da üçlü zirve gerçekleştirdi. 

Afrika Boynuzu’ndaki Etiyopya karşıtı koalisyonu bir araya getiren bu zirvede, Somali’nin güvenliğini güçlendirmeyi amaçlayan yeni bir ittifakın sinyalini verildi. 

Söz konusu zirvede üç ülke, Somali’nin sınırlarını koruma kabiliyetini güçlendirecek adımlar üzerinde anlaşmaya vararak, Etiyopya’ya Kızıldeniz’deki emelleri konusunda açık bir uyarıda bulundu. 

Somali daha önce Mısır ile bir askeri işbirliği anlaşması imzaladı. Mısır bu ortak savunma anlaşması çerçevesinde Somali’de askeri varlığa sahip oldu. 

Mısır’ın bu askeri varlığı, Nahda Barajı (Rönesans) konusunda ilişkilerin gergin olduğu Etiyopya’yı endişelendirdi. 

Nil suyu anlaşmazlıkları konusunda Etiyopya’nın rakibi olarak görülen Mısır ile yapılan bu ittifak, riskleri artırdı. 

Daha önce vurgulandığı gibi Abiy Ahmed parlamentodaki konuşmasında barışçıl bir yaklaşımı vurguladı.  

Ancak buna rağmen, Etiyopya’nın, Somali’nin iradesi dışında deniz limanına erişim konusunda ısrar etmesiyle başlayan ve Mısır’ın çıkarlarını tehdit eden Nahda Barajı’nda dolumun tamamlandığı yönündeki açıklamalarıyla sona eren eylemleri, iki ülkeyi de Etiyopya’nın nihai niyeti konusunda şüpheye düşürüyor. 

Sonuç olarak, Etiyopya’nın Kızıldeniz’deki hırsları Somali’nin egemenlik kaygılarıyla çatışıyor. 

Bölgesel analistler, diplomatik çözümlerin başarısız olması halinde, Afrika Boynuzu bölgesinin askeri karışıklıklara yol açma potansiyeli taşıyan gerginliklerin eşiğinde olmasından endişe ediyor.