Senegal Cumhurbaşkanlığının Seçimleri Erteleme Kararı Sokakları ve Muhalefeti Kızdırdı

• Cumhurbaşkanı Macky Sall seçimleri erteledi  

Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall, 3 Şubat 2024 Cumartesi günü ani bir kararla, 25 Şubat'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili kararnameyi iptal ettiğini açıkladı.  

Cumhurbaşkanı’nın seçimleri erteleme kararı, kendisine sadık milletvekillerinin seçim dosyasında tarafsızlıklarından şüphe edilen Anayasa Konseyi üyesi iki hakimi soruşturmak üzere bir parlamento komitesi kurmasının ardından geldi.  

Senegal Cumhurbaşkanı konuşması sırasında seçimlerin tarihi ile ilgili olarak yeni tarihe değinmedi.  

Muhalifler bu eylemi "anayasal darbe" olarak değerlendirdi. Cumhurbaşkanlığı adayları, 4 Şubat'ta Cumhurbaşkanı Sall’in bu kararını göz ardı ederek, daha önce belirlenen seçim takvimine göre seçim kampanyalarına başladıklarını duyurdu.  

Cumhurbaşkanı Macky Sall'ın seçimleri erteleme açıklaması, adayların seçim kampanyasına başlamasından sadece birkaç saat önce geldi. Senegal'de 1963 yılından bu yana ilk kez cumhurbaşkanlığı seçimleri erteleniyor.  

• Cumhurbaşkanı Macky Sall’in görev süresi ve diğer adaylar  

Mevcut Senegal Devlet Başkanı Macky Sall, 2012 yılında yedi yıllık bir dönem için seçilmiş, 2019 yılında ise ikinci beş yıllık dönem için yeniden seçilmişti. Yeni dönem aday olmayacağını açıklamıştı ancak daha önce yaptığı açıklamalarda bir önceki dönem için aday olmanın "anayasaya aykırı" olduğu fikrini reddetmişti.  

Cumhurbaşkanı Sall, 2016 yılında başkanlık süresini yedi yıldan beş yıla indiren bir referandum düzenledi. İlk yedi yıllık dönemini tamamladıktan sonra, 2019 seçimlerini ikinci bir beş yıllık dönem için kazandı.  

Şu anki kriz, eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade'in oğlu Karim Wade'in başkanlık için adaylığının reddedilmesine dayanıyor. Reddedilme nedeni olarak, başkanlık için başvurusunda hala Fransız vatandaşı olması gösterildi.  

Senegal anayasasına göre, sadece Senegal vatandaşı olan ve başka bir vatandaşlığa sahip olmayan adaylar cumhurbaşkanı adayı olabilir. Fransa doğumlu Karim Wade Fransız vatandaşlığından çıkmıştı, ancak bu hamle de onun aday olmasına imkan vermedi.  

Buna karşılık Wade, adayların reddedilme nedenlerinin aydınlatılması ve açıklığa kavuşturulması için parlamentonun soruşturulmasını talep etti.  

Karim Wade'in destekçileri, Anayasa Konseyi'ndeki iki hakimin mevcut rejimi destekleyen bazı adaylarla, özellikle de Macky Sall tarafından atanan başbakan Amadou Ba ve kendi partisinden bir başkan adayı ile "şüpheli bağlantıları” olduğunu düşünüyor.   

Geçtiğimiz ay Senegal Anayasa Konseyi, cumhurbaşkanlığı seçimleri için yirmi adaydan oluşan nihai bir liste yayınladı. Listede, çok sayıda adayın yanı sıra, Temmuz 2023'ten bu yana hapiste bulunan rejimin önde gelen iki muhalifi Ousmane Sonko ve eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade'nin oğlu Karim Wade'nin isimleri de yer almıyordu.  

• Cumhurbaşkanı’nın gerekçeleri  

Başkan Sall, seçimlerin ertelenmesine ilişkin konuşmasında, Senegal'in son birkaç gündür ulusal meclis ve anayasa konseyi arasında yaşanan anlaşmazlıklar ve yolsuzluk iddialarından sonra yeni bir krizi daha kaldıramayacağını belirtti.  

Mart 2021 ve Haziran 2023'te yaşanan şiddet olaylarının ardından Senegal'in "yeni bir krize tahammül edemeyeceğine" inanan Cumhurbaşkanı, "özgür, şeffaf ve kapsayıcı seçimler" için "ulusal diyalog" düzenleme kararını duyurarak, cumhurbaşkanlığı için tekrar aday olmayacağına dair taahhüdünü yineledi.  

• Öfkeli tepkiler 

Cumhurbaşkanı’nın seçimleri ertelemesi duyurulduğundan bu yana, eleştiriler art arda geldi. Sivil toplum örgütlerinden oluşan Kolaylaştırma Komitesi, seçimlerin ertelenmesini kınadı ve bu ertelemeyi "seçim sürecinin ani ve tek taraflı bir kararla kesintiye uğratılması" olarak nitelendirdi.   

Eski Başbakan Aminata Touré, "Senegal'de hiçbir zaman ertelenen bir cumhurbaşkanlığı seçimi görmedik, bu Macky Sall'ın yönetiminin bir sonucudur" sözleriyle başkanın kararını eleştirdi. Ayrıca "Seçimlere gitmeye hazırız, adayının ilk turda yenileceğini çok iyi biliyor" diye de ekledi.  

Senegal sokakları halkın tepkisiyle doldu; Yaklaşık 200 protestocu Dakar'daki bir ana yolu yanan lastiklerle trafiğe kapattı. Çevik kuvvet polisinin göz yaşartıcı gaz atması ve katılımcıları tutuklamaya başlaması üzerine kalabalık ara sokaklara çekildi.  

Uluslararası tepkiler de gecikmeden geldi; Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) seçimlerin ertelenmesine yol açan koşullarla ilgili endişelerini dile getirirken, Fransa Dışişleri Bakanlığı yetkilileri seçim takvimiyle ilgili belirsizliğin giderilmesini ve seçimlerin en kısa sürede yapılmasını istedi.  

ABD Dışişleri Bakanlığı, Senegal'i hızlı bir şekilde yeni bir seçim tarihi belirlemeye çağırırken, Afrika Birliği de Senegal'in mümkün olan en kısa sürede başkanlık seçimlerini gerçekleştirmesi gerektiğini söyledi. 

Batı Afrika ülkelerinden biri olan Senegal hiçbir zaman askeri darbeye şahit olmadı ve Senegal Afrika kıtasında bir demokratikleşme modeli olarak görülüyor.