Türkiye'nin Başvurduğu BRICS Liderler Zirvesi’nin Gündeminde Ne Var?

Küresel zorlukların arttığı ve üye ülkelerin uluslararası arenadaki rollerini güçlendirmek istedikleri bir dönemde, Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan 16. BRICS Liderler Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor. 

Zirve, ekonomik ittifakın beş yeni ülkeyi kapsayacak şekilde genişlemesiyle küresel politika ve ekonomideki nüfuzunun artmasının ardından 22-24 Ekim tarihleri arasında düzenleniyor. 

Orta Doğu’daki siyasi gerilimler artarken, Rusya ABD’nin ekonomik hegemonyasını sarsmak için yeni bir eksen oluşturma çabasında. 

Bu bağlamda BRICS zirvesi, büyüyen bu ittifakta jeopolitik konumunu güçlendirmek isteyen Türkiye gibi yeni ülkelerin katılma ihtimaliyle birlikte, çok kutuplu bir dünya düzeninin yeniden şekillendirilmesinde önemli bir dönüm noktasını temsil ediyor. 

BRICS nedir?   

Gelişmekte olan beş büyük ekonomiden oluşan bir ekonomik ittifak olan BRICS, adını Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın İngilizce isimlerinin baş harflerinden alıyor. 

Batı’nın ekonomik ve siyasi tekellerine meydan okumayı amaçlayan grup, önceliklerini belirleyerek, üyelerin sırayla ev sahipliği yaptığı yıllık zirvelerinde tartışmalar yürütüyor. 

BRICS, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (WB) gibi uluslararası ekonomik kurumların reformu da dahil olmak üzere, daha dengeli ve sürdürülebilir bir küresel düzen geliştirmek amacıyla kuruldu. 

Zirveye kimler katılıyor? 

Zirvede kurucu ülkeler olan Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika’nın yanı sıra Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İran, Etiyopya ve Suudi Arabistan gibi ittifaka yeni katılan ülkelerin liderleri de yer alıyor. 

Türkiye’nin ittifaka katılmak için resmi başvuruda bulunmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da toplantıya katıldı.   

RIA Novosti’nin haberine göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in zirve kapsamında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yapacağı görüşmelerde, Türkiye’de yeni enerji santralleri kurulması ve doğalgaz merkezi projesi gibi konuların ele alınması bekleniyor. 

Zirvenin gündeminde neler var? 

BRICS ülkelerini birleştiren temel nokta, Batı kontrolündeki küresel kurumlar, özellikle de ekonomik kurumlardan duydukları memnuniyetsizlik. 

Zirve gündemindeki başlıca konular arasında, ABD dolarına olan bağımlılığı azaltmak için üye ülkeler arasında yerel para birimleriyle ticaretin teşvik edilmesinin yanı sıra yeni üyelerin BRICS organizasyon yapısına entegre edilmesi ve gelecekteki rollerinin netleştirilmesi yer alıyor. 

Batılı ülkelerin, 2022’de Ukrayna’ya açtığı savaşın ardından Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, güney ve Orta Doğu’daki ülkelerin “Batı’nın finansman mekanizmalarını kendilerine karşı silah olarak kullanacağı” yönündeki korkularını güçlendirdi. 

Mevcut zirvenin önemi 

Söz konusu zirve, ittifakın uluslararası arenadaki etkisini arttırarak bir adımla, BRICS’in beş yeni üyeyi kapsayacak şekilde genişlemesinin ardından gerçekleşti. 

Rusya ve Çin, Batı’nın çifte standartları ve ekonomik yaptırımları nedeniyle dünyanın pek çok ülkesinde oluşan öfkeli tepkileri kullanarak, yükselen Batı karşıtlığından faydalanmaya çalışıyor. 

Dış politika uzmanı Aslı Aydıntaşbaş, katılımcı ülkelerin ABD hegemonyasını Çin hegemonyası ile değiştirmek istemediklerini, ancak daha dengeli ve bağımsız bir dünya düzenine ulaşmak için Rusya ve Çin ile bir ittifakın kapılarını açtıklarını belirtti. 

Aydıntaşbaş konuya ilişkin sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada ayrıca şu ifadeleri kullandı; 

“Batı BRICS’i hafife almakla hata ediyor. BRICS’in alternatif bir finansal sistem üretmediği doğru. Ancak küresel hoşnutsuzluğun sinyalleri de gerçek. Rusya   iki yıl önce bir parya devletti. Bugün ise Mısır, BAE, Brezilya, Hindistan ve Türkiye liderleriyle bu zirveye ev sahipliği yapıyor. Tek başına bu bile konuyu ciddiye almak için yeterli bir sebep.” 

Türkiye’nin üyeliği  

Türkiye’nin BRICS’e katılmak üzere resmen başvuruda bulunması, NATO üyeliği ve Avrupa Birliği’ne (AB) katılmaya aday olması göz önüne alındığında ilginç bir gelişmedir. 

Türkiye bu adımı, Batı ile ilişkilerinde karşılaştığı zorluklar, özellikle de AB ile katılım müzakerelerinde devam eden çıkmaz ışığında, jeopolitik konumu güçlendirmek için yaptığı stratejik alternatif arayışlar çerçevesinde attı.