NATO Genel Sekreteri Mark Rutte Kimdir? 

32 NATO ülkesinin büyükelçileri, görev süresi biten Hollanda Başbakanı Mark Rutte’yi ittifakın yeni genel sekreteri olarak seçti. Rutte ise önümüzdeki ekim ayında yeni görevine başlayacak.   

Yeni Genel Sekreter, Rusya-Ukrayna savaşının sürdüğü, Gazze’de devam eden çatışmaların genişlemesinden endişe duyulduğu ve Amerika yerel seçimleri ile Trump’ın tekrar iktidara gelme çekincelerinin yaşandığı bir zamanda göreve başlıyor.     

Ukrayna'nın sadık müttefiki   

Rutte, 5 sene önce Kiev’de tanıştığı Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin sıkı bir destekçisi olarak görülüyor.  

Bu yılın Nisan ayında Reuters’a konuşan Rutte, Zelenski hakkında şu ifadelerde bulunmuştu:   

“Bu adamın bir misyonu var. Ukrayna’nın başarısının büyük oranda, Zelenski’nin başından beri ortaya koyduğu mantığa dayandığını düşünüyorum.”   

Putin’e düşman     

Mark Rutte, Rusya Başkanı Vladimir Putin’i en fazla eleştiren kişilerden biri. Yine Rutte, 2022 yılında başlayan savaştan bu yana Avrupa’nın Ukrayna’ya destek vermesini sağlayan isimler arasında yer alıyor.    

Mark Rutte, Putin’in oluşturduğu tehditlere karşı uyarıda bulunsa da Rusya Devlet Başkanı’nın göründüğü kadar güçlü olmadığını belirtiyor. Geçtiğimiz Nisan ayında ise parlamentodaki bir tartışma esnasında Rutte’nin şu ifadeleri kullandığı biliniyor:   

“Putin’in gücünü abartmayın. Benim bu adamla çok görüşmelerim oldu; o kesinlikle güçlü birisi değil.”   

Avrupa’nın güvenliği için Rusya’nın savaşı kaybetmesine hayati bir önem atfeden Rutte, NATO’nun Moskova’ya karşı güçlü olması gerektiğini vurgulayarak diğer AB liderlerini Rusya ve Putin’e yakın davranmak konusunda uyarıyor.  

Rutte’nin bakış açısı büyük oranda, 2014 yılında Ukrayna hava sahasında seyrederken düşürülen bir yolcu uçağından etkilenmiş durumda. Hollanda, 196’sı kendi vatandaşı olmak üzere toplam 298 yolcunun hayatını kaybettiği bu olaydan Rusya’yı sorumlu tutuyor.     

Mark Rutte, Eylül 2022’de BM huzurunda yaptığı bir konuşmada ise şunları söylemişti:   

“Rusya’yı durdurmazsak, Ukrayna ile yetinmeyecek. Bu savaş Ukrayna’dan daha büyük. Bu savaş uluslararası hukukun üstünlüğünü korumakla ilgili.”   

Siyasi hayatı    

İlk kez 2010 yılında göreve gelen ve Hollanda’da en uzun süre başbakanlık yapan Rutte, geçen sene ülke içi siyaseti bırakacağını açıklamıştı.    

MH17 sefer sayılı uçağın düşürülmesi akabinde bölgesel siyasete yoğunlaşarak Avrupa Birliği’nde kilit anlaşmalara öncülük eden biri haline geldi. Avrupa’daki göç, borç ve Covid-19 tartışmalarında önemli rol oynadı.   

Liderliği esnasında Hollanda, savunma harcamalarını NATO tarafından şart koşulan GSYH’nın %2’si eşiğinin üzerine çıkardı. Bu dönemde ordusuna büyük yatırımlar yapan Hollanda, Kiev’e de F-16 savaş uçakları, top mermileri, insansız hava araçları ve çeşitli mühimmatlar gönderdi.    

NATO’nun zirvesine yükselişi    

NATO üyesi ülkeler Rutte'yi, yaklaşık on yıllık görev süresinin ardından istifa eden Jens Stoltenberg'in yerine atadı. Rutte 32 ülkeden oluşan NATO’nun 31 ülkesinin desteğini almayı başardı.   

Genel sekreterlik görevinden ayrılacak olan Jens Stoltenberg, şu ifadelerde bulundu:  

“Mark gerçek bir Atlantik yanlısı, güçlü bir lider ve uzlaşma sağlayıcıdır. NATO'yu emin ellere bırakacağımı biliyorum.”  

Öte yandan, Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı Ukrayna'dan ilhak etmesinden birkaç ay sonra NATO'ya katılan Stoltenberg döneminde ittifak, Karadağ, Kuzey Makedonya, Finlandiya ve İsveç'i bünyesine kattı.   

Bazı NATO üyeleri Estonya Başbakanı Kaja Kallas'ın, NATO'ya liderlik edecek ilk kadın olarak göreve gelmesini umarken, diğerleri Kallas'ın Rusya konusunda aşırı bir tutuma sahip olduğunu olduğunu düşündü.   

Ayrıca Rutte, yeni kurulan sağcı Hollanda hükümeti, merkez sağ koalisyonun yerini aldığında başbakanlıktan resmen çekilecek.    

Garip kişiliği    

57 yaşındaki Rutte, tüm hayatı boyunca Lahey’de ikamet etti ve hiç evlenmedi. Siyasetten sonra öğretmenlik yapabileceğini ima etmiş olsa da Ukrayna savaşını, uluslararası bir göreve talip olmak için bir neden olarak gösterdi ve NATO liderliğini hedefledi.  

Geçen sene Ukrayna’ya F-16 savaş uçağı teslim edip Ukraynalı pilotları eğitecek bir uluslararası koalisyonun lider ekibine katılarak NATO Genel Sekreteri olma ihtimalini güçlendirdi.   

Rutte, görevindeki son aylarda Ukrayna ile 10 yıllık bir güvenlik anlaşması imzaladı. Bu anlaşma ile, seçimleri kazanan aşırı sağcı lider Geert Wilders’in eleştirilerine rağmen Hollanda’nın Ukrayna’yı destekleyeceğinin teminatını verdi.    

NATO liderleri ile iyi ilişkiler   

Amerikalı ve İngiltereli birçok liderle iyi ilişkiler kuran Rutte, tekrar seçim kazanmak için çalışan Donald Trump ile en iyi ilişki kurabilen AB lideri olarak görülüyor.   

Öte yandan, Rutte’nin Trump ile olan tecrübesi ileride değer kazanabilir. Zira NATO ülkelerinin saldırıya uğraması halinde ABD’nin bu ülkelere destek vermesi hakkında şüpheli ifadelerde bulunan Trump’ın seçimleri kazanma ihtimali, NATO liderlerini endişelendiriyor.  

Ayrıca, geçen yılki Münih Güvenlik Konferansı’nda liderlere “Trump’tan şikayet etmeyi bırakmalarını” söyleyen Rutte, ABD seçimlerini kimin kazanacağına bakmaksızın, savunma ve mühimmat üretimine daha fazla yatırım yapılmasını teşvik etti.