Senegal, Fransız Askeri Üslerini Kapatma Konusunda Sahel Ülkelerini Takip Edecek Mi? 

Senegal’in yeni Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye, iktidara gelmesinden bu yana, kendisi ve devrimci fikirleriyle tanınan siyasi partisi Pastef’in inandığı projesine göre, yavaş yavaş Fransız sömürgeciliğinin kalıntılarından kurtulmanın yollarını arıyor.   

Afrika Sahel ülkelerinin bazı ABD ve Fransız askeri üslerinden kurtulmak için attığı son adımlar bağlamında, Senegal Başbakanı Ousmane Sonko, Batı Afrika ülkesindeki Fransız askeri üslerini kapatma olasılığının sinyalini verdi.   

Sonko geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, “Bağımsızlığımızın üzerinden 60 yılı aşkın süre geçtikten sonra Fransız ordusunun neden hala ülkemizdeki çeşitli askeri üslerden faydalandığını ve bu varlığın ulusal egemenliğimiz ve stratejik özerkliğimiz üzerindeki etkisini sorgulamalıyız” ifadesini kullandı.  

Senegal’in kendi topraklarına hakim olma arzusunu yineleyen Sonko, bu durumun ülkedeki yabancı askeri üslerin varlığıyla bağdaşmadığına işaret ederek şu ifadelere yer verdi:   

“Birçok ülke savunma anlaşmaları sözü verdi. Ancak bu, Senegal’in başkenti Dakar bölgesinin üçte birinin artık yabancı garnizonlar tarafından işgal edilmesini haklı göstermiyor.”  

Fransız varlığının geleceği   

Afrika konusunda araştırmacı olan Hamdi Jawara, Fokus+’a yaptığı açıklamada, “Özellikle Başbakan’ın bölgede ve Senegal’deki Fransız askeri varlığına karşı olan açıklamasıyla, böyle bir şeyin gündeme gelmesi doğaldır. Ancak geri çekilme, diğer Sahel ülkelerinde olduğu gibi olmayabilir” şeklinde konuştu.   

Öte yandan Jawara, “(Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel) Macron rejiminin bu güçleri geri çekmeyi düşünmesi yönündeki mesaj açıktı ve Paris’in bu mesajı net bir şekilde duyduğuna inanıyorum” diye konuştu.   

Senegal’in komşusu Mali, Burkina Faso ve Nijer, Fransız kuvvetlerini ülkeden çıkararak, topraklarındaki isyan hareketleriyle mücadelede yardım için Rusya’ya yöneldi.   

Fransa’nın Mali, Burkina Faso ve Nijer’i kaybetmesinin ardından önümüzdeki dönemde Afrika’daki sorunlarının daha da zorlaşması bekleniyor.   

Ayrıca, Senegal’i "eski sömürgecilere bağımlılıktan kurtarma" çabalarıyla bilinen yeni bir liderliğin iktidara gelmesinin ardından ülkedeki Fransız nüfuzunda bir azalma görülmesi bekleniyor.   

Fransız varlığına darbe  

Fokus+’a açıklama yapan, Afrika meseleleri üzerine çalışmalar yapan siyasi analist ve araştırmacı Muhammad Turshin, Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye’nin yönelimlerini şu ifadelerle özetledi:   

“Cumhurbaşkanı Faye ve Başbakan Ousmane Sonko, genel olarak Batı’ya, özellikle de Fransa’ya bağımlılıktan kurtulmaya dayanan bir harekete mensuptur. Bu hareket Fransa ile ekonomik ve güvenlik alanında iş birliğine yönelik anlaşma ve protokollerin yeniden değerlendirilmesi çağrısında bulunuyor.”   

Turshin’e göre, Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye, Batı Afrika bölgesindeki Fransız varlığının gözden geçirilmesinin yanı sıra Afrika CFA frangının terk edilmesi ve yeni bir Senegal para biriminin basılması yönünde çağrıda bulunuyor.   

Cumhurbaşkanı Faye, göreve geldikten sonra ise ülkedeki Fransız etkisine karşı çıkan eğilimleri benimsedi.   

Ekonomik öncelikleri arasında, Senegal ekonomisinin bozulmasının bir nedeni olarak gördüğü ve Batı Afrika bölgesindeki ülkelerin ekonomilerinin Fransız işgalinin bir yönünü temsil ettiğini düşündüğü, Fransız frangına benzer bir ortak para biriminden çıkmak olduğunu belirtti.   

Turshin’in tahminine göre Faye’in zaferi, Mali, Burkina Faso ve ardından Nijer’deki varlığını kaybetmesinden sonra Fransa’nın bölgedeki varlığına yeni bir darbe oldu.   

Kıtada devam eden değişimlerle baş edecek yeni mekanizmalar geliştirememesinin bir sonucu olarak, Fransa, geçen yüzyılın 60’lı ve 70’li yıllarındaki aynı planlarla uğraşmaya devam etti.   

Turshin, Fransa’nın nüfuzunu koruyabilmesi için, ABD, Türkiye, İsrail ve Hindistan gibi aynı yönelimdeki gerçek rakiplerin veya Çin ve Rusya gibi karşıt yönelimlerdeki rakiplerin varlığı ışığında politikasını yeniden gözden geçirmesi gerektiğini vurguladı.   

Kademeli olarak kurtulmak   

Fokus +’a konuşan Afrika ilişkileri araştırmacısı Soltan Elban ise Cumhurbaşkanı Faye ve Başbakan Sonko’nun Batı kısıtlamaları ve özellikle Fransa’dan kurtulma konusundaki güçlü arzuları ile siyasi projeleri aracılığıyla, “Afrika-Afrika” liderliğini hedef almalarıyla tanındığını söyledi.   

Fransa ile bağları koparıp, Afrika’nın Sahel bölgesinde Fransız kuvvetlerinin maruz kaldıklarını, tekrarlama düşüncesinin Senegal’de de yaşanmasının yakın olduğunu dile getiren Elban, “Ancak yeni Senegal cumhurbaşkanının vizyonuna uygun ve tutarlı, kademeli adımlarla” şeklinde konuştu.  

Öte yandan Elban, Cumhurbaşkanı Faye’in aynı zamanda Senegal merkezli bazı Batılı ekonomik kurumlardan kademeli olarak kurtulmak için ulusal bir ekonomi inşa etme ve özellikle petrol ve gazla ilgili ekonomik ortaklıkları yeniden tanımlama yönünde ilerlediğini belirtti.  

Aynı zamanda bu adımlara, Cumhurbaşkanı Faye’nin, Senegal’in Fransa da dahil olmak üzere uluslararası ortaklarıyla ortaklıklarını sürdüreceğini vurguladığı dengeli bir siyasi konuşmanın eşlik ettiğini de söyledi.  

Ancak Elban’a göre bu, devletin aradığı özgürlüğe ulaşmak için ilk adımların kademeli olarak atılmasına engel değil.   

Elban, Senegal’in yeni Cumhurbaşkanı Faye’nin gayretli ve bilge adımlarla önceki rejimin mirası ve ülkedeki güçlü köklere sahip olan Fransız nüfuzundan kurtulmanın yollarını aradığını da sözlerine ekledi.   

Senegal, 1960 yılında bağımsızlığını kazanmasının ardından, Afrika’daki Fransız derinliğini somutlaştıran bir nokta olarak kaldı ve ona ekonomik, siyasi ve askeri ortaklıklarla entegre oldu.   

Öte yandan Senegal’deki en başta gelen ortak ve yatırımcı olan Fransa’nın, ülkede yabancı yatırım stokunun yüzde 40’ını içeren 250 şirketi bulunuyor. Bu nedenle Fransa’nın Senegal’den çekilmesi Afrika kıtası için büyük bir sorun teşkil edebilir.