Sudan'daki Savaş Ülkeyi Uçurumun Kenarına Getirdi  

Sudan'daki savaş, ölen ile yerinden edilmiş insan sayısının arttığı ve askeri çatışmalar nedeniyle Sudan ekonomisinin kurtarılma şansının azaldığı bir ortamda birinci yılını dolduruyor.   

Bir yıl önce bugün Sudan'ın başkenti Hartum, General Abdülfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile Muhammed Hamdan Dagalo (Hemedti) liderliğindeki Hızlı Destek Güçleri (RSF) arasında bir iktidar mücadelesi üzerine başlayan ve giderek yayılan bir savaş alanına dönüştü.   

Gittikçe büyüyen bir felaket  

İki taraf arasındaki çatışma yıl boyunca Sudan’ın tüm şehirlerini etkileyecek kadar büyüdü ve 8 milyondan fazla insanın yerlerinden edilerek komşu ülkelere ya da kimsenin yaşamayacağı zorlu koşuların hüküm sürdüğü kamplara göç etmek zorunda kalmasına sebep oldu.   

Savaş yaklaşık 15.000 kişinin ölümüne yol açarken, 47 milyon nüfusa sahip Sudan'ın önümüzdeki aylarda kitlesel ölümlere yol açabilecek yaygın bir kıtlığa doğru gittiği uyarısı yapılıyor.   

Sudan'daki savaş, bir süredir dünyanın dikkatini çekmesine rağmen durdurulması için hiçbir ciddi adım atılmıyor. Sudan'daki çatışmalar, İsrail'in Gazze'ye açtığı ve Filistinliler için büyük bir insani krize neden olan savaşın gölgesinde kalıyor.    

Sudan'daki BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA) Başkanı Justin Brady, önümüzdeki aylarda on binlerce hatta yüz binlerce kişinin yetersiz beslenmeyle ilgili nedenlerden ölebileceği konusunda uyardı.   

Brady konuya ilişkin şunları söyledi: "Kaynak ve erişim zorluklarının üstesinden gelemezsek bu durum çok daha fazla ve hızlı bir şekilde çirkinleşecek"      

Öte yandan, BM kuruluşları önümüzdeki aylarda 220 binden fazla Sudanlı çocuğun da açlıktan ölebileceğine dikkat çekti. Yıl sonuna kadar ise bu sayı 700 bine çıkabilir ki bu, 1980'lerde Etiyopya'daki kıtlığa rakip olabilecek kadar büyük bir rakam.   

Ekonomik çöküş    

BM insani yardım kampanyasının Sudan'daki 25 milyon kişiye, yani Sudan nüfusunun neredeyse yarısına gıda, sağlık hizmeti ve diğer malzemeleri ulaştırması için bu yıl yaklaşık 2,7 milyar dolara ihtiyacı var.  

Sudan'daki savaş, yol açtığı yıkım ve yerinden edilme nedeniyle milyonlarca ailenin temel gelir kaynaklarından yoksun kalmasına sebep oldu.    

Devam eden çatışma ortamı ve istikrarsızlık sebebiyle iş kaybının yaşanması ve ülkedeki yoksulluk endeksinin %90’ın üzerin çıkması bekleniyor.   

Savaş başladığından bu yana, sanayi, ticaret, gıda ve ilaç alanlarında faaliyet gösteren en az bin şirket tamamen ya da kısmen maruz kaldıkları tahribat sebebiyle faaliyetlerini durdurdu.   

Sudan'da faaliyet gösteren banka şubelerinin yağmalanması, soyulması ya da tahrip olması sebebiyle de ekonomik savaşta en büyük zararı gören sektörlerden biri de bankalar oldu.    

Sağlık hizmetlerinin çöküşü  

Sağlık Bakanı Heysem Muhammed İbrahim'e göre, "Sudan'da sağlık sektöründeki yıkım ve sabotajın boyutu yaklaşık 11 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Ayrıca savaş hastaneleri tamamen yok etti."   

Sudan’ın altyapısındaki tahribat ise, özellikle de başkent Hartum'un merkezinde çok büyük boyutlarda. Hartum Uluslararası Havaalanı ciddi hasar gördü ve mevcut savaşın sona ermesi halinde de onarımı aylar sürebilir.    

Sudan Doktorlar Sendikası Ön Komitesi birçok kez "sağlık tesislerine yapılan saldırıları" kınadı ve "Sağlık çalışanlarını, hastaları ve tesisleri hedef alan saldırılar uluslararası insancıl hukukun açık bir ihlalidir ve derhal durdurulmalıdır. Sağlık çalışanlarının kendi güvenlikleri ve hastaların güvenliği konusunda korku veya endişe duymadan çalışmalarına izin verilmelidir" dedi.   

Karanlık senaryolar   

Uzmanlar ve araştırmacılar, krize yönelik kapsamlı bir çözüm bulunmaması ya da taraflar arasındaki çatışmaların çözülmemesi halinde ülkenin iç karartıcı senaryolarla karşı karşıya olduğunu ifade ediyor.  

Yerli siyah topluluklara karşı kitlesel zulüm gerçekleştiren Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF), Darfur bölgesi de dahil olmak üzere ülkenin büyük bölümünü hala kontrol ediyor.    

Ancak son haftalarda ordu, İran'ın desteğiyle elde ettiği insansız hava araçları ve kendisine katılan yeni silahlı grupların da yardımıyla Hartum'un karşısındaki Omdurman şehri dahil olmak üzere önemli toprak kazanımları elde etti.   

Savaş, Sudan'ın zaten kırılgan olan ekonomisini ve gıda üretimini çökertti. Maliye Bakanı Cibril İbrahim’in tahminleri, ülkenin gelirlerinin yüzde 80'den fazla azaldığı yönünde.    

Çöküşün sonuçları, Sudan'ın kuraklık mevsimine girdiği mayıstan ekime kadar devam eden aylarda daha belirgin hale gelecek.   

Uzmanlar, Darfur ve Hartum da üzere ülkenin bazı bölgelerinin açlık ve kıtlık sorunuyla karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıyor.     

2021'de Burhan ve Hemedti araları her an açılmaya müsait huzursuz müttefiklerdi. 2019'da lider Ömer el-Beşir'in bir halk ayaklanmasıyla askeri darbeyle devrilmesinin ardından, Burhan ve Hamedti 2021’de Sudan'ın demokratik geçişine öncülük etmesi beklenen sivil hükümetin askeri darbeyle devrilmesine öncülük ettiler.  Şu an Sudan Burhan ve Hemedti’nin devam eden güç mücadelesine sahne oluyor.