Aralarında büyük farklılıklar olmasına rağmen Yahudi dinine mensup birden fazla grup vardır. Bu mezhepler arasında Samiriler gibi erken Yahudilik döneminde ortaya çıkanları olmakla birlikte 1963 yılında tanınan Hümanist Yahudilik gibi modern dönemde oluşanları da bulunuyor.
Samiriler
Samiriler, gerçekten Filistin'deki Yahudilerdir ve Yahudi mezhepleri arasında nüfusu en az olanlardan biridir. BBC'ye göre, Samirilerin sayısı 800 kişiyi geçmemektedir. "Samiri" kelimesi, "koruyucu" anlamına gelen "Şameri" kelimesinden türemiştir. Erken dönemde ortaya çıkan ve günümüze kadar varlığını sürdüren bir Yahudi mezhebidir.
Samiriler İsrailoğulları'ndan sadece üç peygamberi kabul ederler: Musa, kardeşi Harun ve Yeşu ben Nun (Yuşa). Diğer İsrailoğulları peygamberlerine inanmazlar.
Harediler
Harediler, İsrail'de bulunan Yahudi mezheplerinden biridir. Dini olarak katı Ortodoks Yahudileri ifade eden Harediler uzun siyah bir palto ile siyah bir şapka giyerler. Saçlarında saç örgüleri görülür ve genellikle sakal da bırakırlar.
Kutsallığına inandıkları için Harediler mümkün olduğunca İbranice konuşmayı tercih ederler. Avrupa Yahudilerinin dili olup 10 ve 11. yüzyıllarda Almanca, İtalyanca, Fransızca ve İbranice gibi dillerden gelişen Yidiş Dili’ni de kullandıkları görülür. İsrail’deki Yahudilerin %20’sini oluştururlar.
Eski Yahudi mezhepleri nelerdir?
Brigham Young Üniversitesi’ne göre, Yahudi mezheplerini üç temel bölüme ayırmak mümkün: Ortodoks Yahudilik, Reformist Yahudilik ve Muhafazakâr Yahudilik.
Ortodoks Yahudilik: Ortodoks Yahudilik, Yahudiliğin geleneksel biçiminin bir uzantısı olarak kabul edilir ve Musa'nın (a.s) Mısır'ın kuzeydoğusundaki Sina Dağı'nda Yahudi milletine verdiği geleneksel öğretileri ve inançları korumaya çalışır.
Reformist Yahudilik: Reformist Yahudilik, Yahudi geleneksel öğretilerini saygı duymakla birlikte bu öğretilerin tamamına bağlı kalmaz. Yahudi mezhepleri arasında en liberal olanı kabul edilebilir.
Muhafazakar Yahudilik: Muhafazakar Yahudilik, Reformist Yahudilik ile Ortodoks Yahudiliği arasında orta bir pozisyon alır ve Tevrat’ı gelenekselden farklı bir bakış açısıyla tefsir etmek gerektiğini savunur.
Bugün Yahudi mezheplerinin sayısı 20'den fazladır. Bunlardan birkaçı:
Dönmeler (Sabataistler): Dönme Yahudileri, 17. yüzyılın sonlarında Yunanistan topraklarında kuruldu ve Yahudi halkı tarafından Mesih olduğuna inanılan Sabetay Sevi'nin görünüşte İslam'ı benimsemesinden sonra ortaya çıktı.
Hasidik Yahudilik: Hasidizm 18. yüzyılda ortaya çıkan Ortodoks Yahudiler arasındaki bir mezheptir. Aşırı Ortodoks Yahudiliği'nden farklı olan bu mezhebin ön plana çıktığı dernek HABAD hareketidir.
Hümanist Yahudilik: 1963 yılında Haham Sherwin Wine tarafından kurulan Hümanist Yahudilik Tanrı'ya odaklanmadan Yahudi tarihini ve kültürünü kutlayan Yahudi mezheplerinden biridir.
Ferisiler: Ferisi Yahudilik’e, modern Yahudi mezheplerinin manevi atası olarak bakılabilir. Mensupları Musa'nın (a.s) Sina Dağı'nda aldığı sözlü gelenekleri benimserken aynı zamanda Tevrat öğretilerine de inanır.
Sadukiler: Saduki Yahudilik erken dönemlerde ortaya çıktı ve Ferisilerin aksine Sina Dağı’nda inen sözlü gelenekleri reddederler. İkinci Tapınak'ın yıkılmasından sonra MÖ 70 civarında ortadan kayboldular.
Esseniler: Esseni Yahudilik, çölde ruhbanlık hayatı sürerlerdi ve evlenmezlerdi ve Dijital Yahudi Kütüphanesi’ne göre yiyeceklerini kısıtlayan katı kurallar izlerlerdi.
Yazarlar
