Tütsü: Arap Kültürünün Değerli Kokuları 

Tarihsel olarak bölge kültürüyle ilişkilendirilen ve sosyal, dini, ulusal ilişkilerin ve hatta tıbbi uygulamaların bir parçası haline gelen tütsü, neredeyse tüm Arap evlerinde bulunur. 

Tütsü, üretiminde kullanılan malzemelere ve kullanıldığı farklı durumlara göre değişen güzel bir kokuya sahiptir. Bazı tütsü türleri düğünlerde, bazıları dini bayramlarda, bazıları da taziye meclislerinde kullanılır ve ölen kişinin ailesinin psikolojik durumunu ifade eder.  

Mısırlılar tütsüyü ilk kullananlardı   

Tütsünün tarihi antik çağlara kadar uzanır. M.Ö. 2345-2494 yılları arasında tapınaklarda, cenazelerde ve dini ritüellerde tütsüyü ilk kullananlar Mısırlılardı. Daha sonra ise Çinlilere ve diğer medeniyetlere aktarılmıştı. Zamanla, tütsünün kullanımı çeşitlenmiş ve artık sadece dini ritüellerle sınırlı kalmamıştır. Psikoterapide kullanılmış ve tütsünün kötü ruhları kovduğu ve ruha huzur getirdiğini iddia eden inançlar ortaya çıkmıştır.  

Tütsü yolu dünya mirası listesinde   

Arap Yarımadası’nın güneyinden başlayıp Pers bölgesi (bugünkü İran) ve Akdeniz’de sona eren ticaret yolu, tarih boyunca baharat ve değerli taşlar gibi çeşitli ticaret türlerine yönelik bir koridor olmasına rağmen, tütsü tarih boyunca toplumların yaşamında büyük bir öneme sahip olduğu için tarihsel olarak Tütsü Yolu olarak biliniyordu. UNESCO, 2005 yılında Tütsü Yolu’nu Dünya Mirası Listesi’ne aldı.

Tütsünün kullanım alanları   

Evlerde misafir kabul edilirken ve dini bayramlar, düğünler, doğum günleri, sünnet törenleri, cuma günleri ve Ramazan ayı gibi önemli günlerde kullanılan güzel kokular arasında günümüzde tütsünün pek çok önemli kullanım alanı bulunmaktadır. 

Tütsü ayrıca bazı soğuk bölgelerde kışın ısınmak için kullanıldığı gibi, kıyafetlerin uzun süre güzel kokması için de kullanılır. Kıyafetler yıkandıktan sonra tütsülenerek uzun süre kalıcı kokusu rahatlık sağlar. Anlamlı ve mutlu eden hoş bir hediye arayanlar için de en iyi seçeneklerden biridir.   

Tütsünün verdiği rahatlamayı elde etmek için, külleşene kadar ateşte bir köz yakılır, üzerine bir parça tütsü konur, çevreye yayılan dumanla birlikte ortalığı bir huzur kaplar.   

Ud ağacı: Tütsünün temel maddesi   

Tütsü farklı maddelerden yapılır. Bazı tütsü türleri ud ağacından, uzun süre suda bekletildikten sonra közde yakılarak üretilir. Ud türlerinin en kalitelisi udi hindi olarak bilinir. Öte yandan, Hindistan tarih boyunca başta Arap ülkeleri olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerine tütsü ihraç etmesiyle nam saldı. 

İlk olarak M.S. 300 yılında Çin’de keşfedilen ud ağacı, gövdesinden yayılan güzel kokusuyla karakterize edilen aromatik bir ağaç. Geçmişte birçok halk tarafından ibadet yerleri ve kutsal mekanların güzel kokması için kullanılmış. 

Buhur ağacı Arap tütsüsünün en iyi bileşenlerinden biri  

Arap Yarımadası’nın güneyi tarihsel olarak, el değmemiş dağlarda ve vadilerde yetişen buhur ağaçlarının doğal anavatanı olarak bilinir. Tarih boyunca Umman ve Yemen dünyaya buhur ağacı ihraç eden bölgelerdi. İlaç ve kozmetik sektöründe çok yönlü kullanımları olan buhur ağacı, en kaliteli tütsülerin başlıca bileşenidir. Umman’ın Zufar bölgesi, buhur ağacından imal edilen ve Umman’ın milli servet kabul edip koruma altına aldığı saf tütsüleriyle meşhurdur.   

Diğer tütsü türleri   

Sedir ağacı gibi farklı ağaç türlerinden imal edilen ve genellikle ilaç amaçlı kullanılan başka tütsü türleri de bulunuyor. Bunlar arasında, mavi tütsü, Güneydoğu Asya’daki Laos Cumhuriyeti’nde yetişen ağaçlardan yapılan Laos tütsüsü, ayrıca Maruki tütsüsü gibi türler var. Tütsünün değeri kokusuna, üretim bileşenlerine ve kullanım amacına göre de değişiyor. 

Tütsü pazarı birçok ailenin gelir kaynağı   

Tütsü ticareti çağlar boyunca önemli bir gelir kaynağı olmasına rağmen, tütsü pazarı son zamanlarda kayda değer bir gelişmeye ve yüksek rekabete tanık oldu. Bu sayede tüccarlar, geleneksel yöntemlerin ötesine geçerek farklı sunum şekilleri, ambalaj tipleri ve ürün çeşitliliğine önem vermeye başladılar. Ayrıca eskiden olduğu gibi tütsüleri yakmak için köz kullanımını gerektirmeyen farklı yöntemler geliştirildi. Böylece tütsülerin zarafeti ve kalitesi artırılarak günden güne yaygınlaşması sağlandı.   

Dekoratif tütsü vazosu: Buhurdanlık   

Tütsüyü yakmak için kullanılan köz, çeşitli motiflere ve boyutlara sahip “buhurdanlık” adı verilen dekoratif vazoların üzerine konulur. Buhurdanlık geçmişten bu yana kullanılıyor, ancak zamanla tütsü ticaretinin büyümesine paralel olarak bu vazoların şekilleri de çeşitlendi, üretim alanları gelişti ve karlı bir ticaret haline geldi.