Yabancı Doktorların Heder Edilen Hakları ve Fransızlar Lehine Ücret Ayrımcılığı

Tabipler Birliği Ulusal Konseyi’nin 2019’da yayımladığı istatistiklere göre, Fransız hastanelerinde çalışan 5 bin 481’den fazla yabancı doktor, Fransız meslektaşlarına kıyasla tam hak ve ayrıcalıklara sahip olmayı hayal ediyor. Yabancılar ise toplam doktorların %30’unu oluşturuyor. 

Araştırmacı kaynaklara göre, doktorların Fransa’da tanınması diploma denklik belgesi gerektiriyor, ancak prosedürlerin karmaşıklığı ve her yıl sınırlı sayıda yabancının seçilmesi mağduriyetlerini daha da artırıyor. 

Tunuslu doktor denklik için 5 yıl bekledi  

Montpellier Saint-Eloi Hastanesi’nde Tunuslu bir anestezi ve resüsitasyon uzmanı olan Dr. Brim el-Taki, Al-Arabi Al-Jadeed’e prosedürlerin karmaşıklığını anlatıyor. Ulusal Yönetim Merkezi tarafından Sağlık Bakanlığı ile koordineli olarak denetlenen bilgi doğrulama testini geçtikten sonra Fransa Sağlık Bakanlığı’ndan denklik belgesi alabilmesi için 5 yıl beklemek gerektiğini söyleyen el-Taki, testin ardından 3 yıl boyunca bir hastanede pratisyen hekim olarak çalışmış, daha sonra dosyasını değerlendirme komitesine sunmuş, ancak komite bir yıl sonra kendisinden uzmanlık eğitimini yeniden almasını istemiş, doktor unvanı alabilmek için bir yıl daha beklemek zorunda kalmış. 

Yabancıların önündeki engeller 

Bilgi doğrulama testi için her yıl az sayıda başvuru kabul ediliyor. Kimileri yıllarca en fazla 2 bin avro bir ücretle çalışıyor, kimileri denklik belgesi alamadan emeklilik yaşına yaklaşıyor. Al-Arabi Al-Jadeed’e konuşan Fransa’daki Yabancı Doktorlar Ulusal Sendikası Genel Sekreteri Wedad Al-Abdi’ye göre, 2015 yılında teste giren 4 bin doktordan yalnızca 600’ü kabul edildi. 

“Yabancı doktor, unvanını stajyer asistandan pratisyen hekime çevirmek için bilgi doğrulama testine girmek zorunda. Bir devlet hastanesinde 3 yıl çalıştıktan sonra, uzman doktorluk yapabilmesi için uzmanlık yetkisi vermekle ilgili bir komiteye dosyasını sunabilir. Böylece Fransız bir uzman doktorla aynı haklardan yararlanabilir. Aksi takdirde başvuru öncesindeki ilk statüsünde kalıp bir dizi ek eğitimden geçmesi istenebilir.” 

Sağlık Bakanlığı bunu, Fransa’nın bilimsel ve tıbbi seviyesini uluslararası ölçekte korumak için gerekli önlemler olarak gerekçelendiriyor. Fransa Sağlık Bakanlığı Medya Temsilcisi Karine Delby, Al-Arabi Al-Jadeed’e yaptığı açıklamada, Fransa’da her dört doktordan birinin yabancı olduğunu, durumun kişiden kişiye değiştiğini, çünkü aralarında Fransa’da doğmuş ama yurt dışından diploma alanlar olduğu gibi, yabancı olup Fransa’da okumuş, Fransız üniversitelerinden diploma almış olanlar bulunduğunu, kimilerinin iltica yoluyla Fransa’ya gelip yüksek öğrenimlerini Fransa’da tamamladığını, bu farklı durumların hepsinin kanunla düzenlendiğini dile getiriyor. 

Ücret ayrımcılığı 

Denklik belgesi almadan önce stajyer asistan olarak çalışan yabancı bir doktor 1500 avro kazanırken, Fransız mevkidaşı ayda 3 bin 500 avro alıyor. Saint-Denis’deki Delafontaine Kamu Hastanesi’nin acil servis başkanı Fransız Doktor Mathias Wargon’a göre, yabancı asistan hekim ayda 2 bin avro, bazen 2 bin 600 avroya kadar kazanırken, Fransız meslektaşı 5 bin 600 avro kazanıyor. 

Tabipler Birliği Ulusal Konseyi’nin verilerine göre, yabancı doktorların %85’inin çalışma alanları geriatri, acil tıp, psikiyatri, anestezi, resüsitasyon ve radyoloji gibi Fransızların çok tercih etmediği uzmanlık alanlarında yoğunlaşıyor. Yabancı doktorların yalnızca %15’i ise cerrah. 

Ancak Paris’in batısındaki Antoine-Béclère Hastanesi’nde radyolog olarak çalışan Firas Talbi, çalışma saatleri ve gece vardiyaları açısından Fransız meslektaşlarıyla aynı görevleri yerine getirdiğini ve bir radyoloğun tüm sorumluluklarını üstlendiğini, ancak karşılığında 1550 avro aldığını söylüyor. “Doktor kendisine düşük bir maaş teklif edildiğinde aşağılanıyor, oysa Fransız meslektaşı onun aldığının üç ila dört katını alıyor” diye ekliyor. 

Cezayirli acil servis doktoru asistan pratisyen Sami Ubeyd de meslektaşı Firas’a katılıyor ve yabancı doktorların içinde bulunduğu durumu “sömürü” olarak nitelendiriyor. 2 bin avroyu geçmeyen bir maaşla da olsa çalışabildiğini belirten Ubeyd, üstelik Tabipler Birliği Ulusal Konseyi’ne kayıtlı olmadığı için bir hastanın taburcu belgesini ya da ölüm belgesini imzalamasının kabul edilmediğini söylüyor. 

Sağlık personeli açığı 

Sağlık Bakanlığı’nın Al-Arabi Al-Jadeed’in sorularına verdiği yazılı yanıta göre, Paris’ten uzak bölgelerde çalışan doktorların %40’ını yabancılar oluşturuyor. 

Fransa’daki yabancı doktorların statüsünü düzenleyen yasanın, yabancıları Fransız meslektaşlarından daha düşük bir düzeye indiren ve ikinci sınıf doktorlar haline getiren dışlayıcı eğilimleri güçlendirdiğini belirten Genç Doktorlar Sendikası Başkanı Cezayir asıllı Fransız doktor Emmanuel Loeb, yabancı doktorların şehir merkezinde yetersiz iş olanakları, yabancı doktorların uzak ve kenar bölgelerde yoğunlaşması ile mesleki, mali ve sosyal istikrarı engelleyen terfi sistemi veya ikramiyesiz çalışma gibi kısıtlamalara maruz kaldığını dile getiriyor. 

Şubat 2020’de yayımlanan ve Ulusal İstatistik Enstitüsü Araştırma, Etüt, Değerlendirme ve İstatistik Müdürlüğü tarafından yürütülen bir araştırmanın da teyit ettiği üzere, Fransız hastanelerindeki personel açığına rağmen, Sağlık Bakanlığı’nın mevcut açığı kapatmak üzere yabancı doktorların mesleği icra etmeleri için gerekli yasal değişiklikleri yapmadığını belirten Loeb, “bunun yerine sağlık politikalarına hizmet etmek üzere yabancıların güvencesiz durumundan faydalanıyor” diyor. Kadro açığı tüm uzmanlık alanlarında %20’ye ulaşırken, genel tıp alanındaki eksiklik oranı %30’u buluyor. İhtiyaç, Paris’in banliyölerinde yoğunlaşıyor ve bu bölgelerin sakinleri, doktorlara olan ihtiyacı ve nüfusa yakınlıklarını dikkate alan bir göstergeye göre, kişi başına yılda %2,5’ten daha az tıbbi konsültasyon alabiliyor. 

60 ila 80 saat arası çalışma  

Fransa’da 40 yıldır meslek hayatını sürdüren Tunuslu anjiyoloji uzmanı Muhammed Gannam, acil servis çalışanlarının %90’a kadarının yabancı olduğunu ve çoğunun düşük ücretlerle geçimini sağlamak için haftada 60 ila 80 saat çalıştığını açıklıyor. 

Karine Delby ise ülkede düzenli olarak çalışan doktorların sayısının 2007’den bu yana %10’a varan oranda azaldığına işaret ederek Fransız devletinin, özellikle Fransız doktorların ilgi göstermeyip yabancılar tarafından karşılanan genel tıp ve acil tıp alanındaki uzman doktor açığı karşısında yabancı doktorları işe alma sürecinde olduğunu söylüyor. 

Uzak bölgelere doktor çekmek amacıyla 2012 yılında bölgesel sağlık kurumları kurulduğunu belirten Delby, devletin yabancı doktorları bu bölgelere teşvik etmesinin nedeninin ayrımcılık ilkesini benimsemesi değil, “sağlık çölleri” olarak tanımlanan bu bölgelere hizmet götürülmesi ihtiyacı olduğunda ısrar ediyor. 

El-Arabi Araştırmalar ve Politika Çalışmaları Merkezi