Filistinli Direnişin Tarihi: İsrail ile Yapılan Esir Takasları

İslami Direniş Hareketi Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları, en önemli hedeflerinden biri 7 Ekim’den bu yana Filistin direnişinin elinde bulunan rehineleri kurtarmak olan, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki yıkıcı savaşının başlatmasından 233 gün sonra çok sayıda İsrail askerini rehin aldığını duyurdu. 

İzzeddin Kassam Tugayları tarafından gerçekleştirilen, yüzlerce direnişçinin Gazze çevresindeki yerleşim birimleri ve komşu askeri bölgelere yaptıkları baskınlarda 200’den fazla İsrailliyi rehin aldığı Aksa Tufanı Operasyonu, Filistin direnişinin gerçekleştirdiği “rehin alma operasyonlarını” yeniden ön plana çıkardı.  

Filistin topraklarındaki İsrail askerlerinin rehin alınması, Filistin-İsrail çatışmasının en önemli olaylarından biri olarak kabul ediliyor. 

Filistin’deki direniş hareketleri, rehin alınan askerlerle Tel Aviv hükümetine baskı uyguluyor ve bunun İsrail hapishanelerindeki mahkumları serbest bıraktırmanın en önemli yolu olduğunu düşünüyor. 

Tarih boyunca gerçekleştirilen birçok rehin alma operasyonu, çok sayıda Filistinli tutuklunun serbest bırakılmasına katkıda bulundu. 

Filistinlilerin rehin alma operasyonlarının tarihi 

1969: Filistinlilerin ilk rehin alma operasyonları, 60’lı yıllarının sonunda başladı.  

Filistinli direnişçiler, İsrail resmi havayolu şirketi El Al’a ait 116 yolcusu bulunan bir uçağı kaçırdı. Bunun sonucunda işgalci İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasında ilk rehin ve tutuklu takası gerçekleşti.  

116 yolcunun, 16 Filistinli tutuklu karşılığında serbest bırakılması konusunda anlaşmaya varıldı. 

1969: Fetih hareketi, İsrail askeri Shmuel Rosenwasser’i kaçırdı ve hareketin liderlerinden Mahmud Bekir Hicazi’nin serbest bırakılmasını talep etti.  Rehin takası 1971 yılında, söz konusu operasyondan iki yıl sonra gerçekleşti. 

1972: FKÖ’nün, İsrail hapishanelerdeki Filistinli tutuklularla takas etmek için rehin alma hedefiyle gerçekleştirdiği Münih Operasyonu, 11 İsrailli sporcunun ölümüyle sonuçlandı. 

1973: Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin (FHKC) en büyük askeri operasyonlarından biri, Münih Operasyonu’na misilleme olarak İsrail tarafından gerçekleştirilen çok sayıda suikastın ardından gerçekleşti.  

FHKC’nin söz konusu operasyonun öncelikli hedefi, Filistinli tutukluları serbest bıraktırmaktı. 

İsrail tarafından kullanıldığı için seçilen Lod Havalimanı’na düzenlenen operasyonla 24 İsrail askeri rehin alındı ve Filistinli tutukluların serbest bırakılmasıyla operasyonun amacına ulaşıldı.  

1982: Fetih hareketi, Lübnan’ın güneyindeki Hamdun bölgesinde bulunan Nahal güçlerinden 6 İsrail askerini rehin alarak en önemli operasyonlardan birini gerçekleştirdi. 

Operasyonun ardından yapılan anlaşmaya göre, İsrail hapishanelerindeki 65 tutuklunun yanı sıra Ensar Hapishanesi’ndeki 4 bin 700 Filistinli ve Lübnanlı serbest bırakıldı. 

1989: Hamas hareketinin, İsrail işgal askerlerine yönelik ilk rehin alma operasyonu ise Avi Sasportas isimli askerin kaçırılıp öldürmesiyle sonuçlandı. 

1992: İzzeddin Kassam Tugayları, İsrail hapishanesinde tutuklu bulunan, Hamas’ın kurucularından Şeyh Ahmed El Yasin’in serbest bırakılması amacıyla İsrailli sınır askeri Nissim Toledano’yu rehin aldı.  

İsrailli yetkililere bu talebi gerçekleştirmeleri için bir süre verildi. Verilen sürenin sonunda talebin yerine getirilmemesi nedeniyle İsrailli asker öldürüldü.  

Bu olayın ardından İsrail, Hamas ve İslami Cihad hareketlerinden 400 lideri, Lübnan'ın güneyindeki Marjayoun’a sürgün etti. 

1994: Oslo Anlaşması’nın genişletilmesine yönelik görüşmeler sürerken, İsrail askeri Nachshon Wachsman rehin alındı. 

Operasyon, o dönemde İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan Şeyh Ahmed Yasin’in serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla yapıldı. Ancak İsrail bu talebi reddetti. 

İsrail’in gönderdiği özel bir birim, İzzeddin Kassam Tugayları’nın rehineyle birlikte bulunduğu binaya baskın düzenledi.  

Baskında, rehin olarak bulunan İsrail askeri ve İzzeddin Kassam Tugayları’ndan direnişçiler öldürüldü. 

2006: Rehin alma operasyonlarında bir dönüm noktası olarak görülen bu operasyon, 2006 yazında İzzeddin Kassam Tugayları tarafından diğer direniş gruplarıyla birlikte düzenlendi. 

Kerem Şalom geçiş noktası yakınındaki askeri bir bölgeyi hedef alan operasyonda, İsrail askeri Gilad Şalit rehin alındı, üç İsrail askeri öldürüldü ve iki Filistinli hayatını kaybetti. 

Bu süreç, 2010 yılında varılan, rehin takası tarihindeki en önemli anlaşmalardan biri olan "Özgürlüğe Sadakat” anlaşmasıyla sonuçlandı. 

Anlaşmanın önemli olmasının ilk nedeni operasyonun işgal altındaki Filistin topraklarında gerçekleşmesi, ikincisi ise Şalit karşılığında serbest bırakılan Filistinli tutuklu sayısının fazla olmasıydı. 

2009 yılında, İzzeddin Kassam Tugayları tarafından çekilen, rehin askerin durumunu gösteren video kaydı karşılığında, İsrail hapishanelerindeki 20 kadın tutuklu serbest bırakıldı. Daha sonra, Şalit’in serbest bırakılması karşılığında da bin 27 Filistinli serbest kaldı. 

2014: İzzeddin Kassam Tugayları, İsrail’in Temmuz 2014’te Gazze Şeridi’ne yönelik saldırısı sırasında, iki İsrail askerini sınır bölgelerinde gerçekleştirilen özel operasyonlarla rehin aldı. 

Aynı yılın temmuz ayında, Gazze Şeridi’nin doğu sınırındaki Şucaiyye bölgesinde gerçekleştirilen ilk operasyon, İsrail askeri Oron Shaul’un rehin alınmasıyla sonuçlandı. 

İzzeddin Kassam Tugayları’nın Gazze Şeridi’nin güneyinde Refah şehrinin doğusuna sızan İsrail kuvvetlerini pusuya düşürdüğü ikinci operasyonda ise, İsrail askeri Hadar Goldin rehin alındı. Bugün söz konusu askerlerin akibeti hala tam olarak bilinmiyor. 

2023: Hamas’ın askeri kolu olan İzzeddin Kassam Tugayları, 7 Ekim tarihinde gerçekleştirdiği Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından çok sayıda İsrail askeri ve subayını rehin aldığını duyurdu. 

İzzeddin Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde, Gazze’deki direniş gruplarının elinde bulunan rehine sayısının 200-250 arasında olduğunu bildirdi. 

Geçtiğimiz aralık ayında, Hamas ile İsrail arasında 240 Filistinli tutuklu karşılığında 105 İsrailli rehinenin serbest bırakıldığı bir takas süreci gerçekleşti. 

İsrail, İzzeddin Kassam Tugayları’nın elinde yaklaşık 137 rehine kaldığını öne sürüyor. 

Ancak İsrail’in Gazze Şeridi’nde devam eden hava saldırıları sonucunda çok sayıda İsrailli rehinenin öldüğünü birkaç kez duyuran İzzeddin Kassam Tugayları, ölü ya da diri olmak üzere elindeki rehin sayısı hakkında herhangi bir açıklama yapmadı. 

İzzeddin Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde tarafından 26 Mayıs’ta yapılan açıklamada, "bir saldırı ve bir destek gücü" olmak üzere iki İsrail askeri gücünün hedef alındığını duyurdu. 

Ebu Ubeyde, söz konusu operasyon sonucu İsrail askerleri arasında ölü ve yaralılar olduğunu, ayrıca tam bir sayı vermeden de bir kısmının rehin alındığını bildirdi.