Türkiye Sağlık Turizminde Zirveye Oynuyor: Gelir ve Ziyaretçi Sayısı Artışta

Tedavi, teşhis ya da estetik operasyonlar için bir kimsenin ikamet ettiği bölgeden, ülkeden başka bir yere seyahat etmesi “sağlık turizmi” olarak tanımlanmaktadır. Özellikle son 10 yıldır sağlık turizmi, turizm faaliyetleri arasında ilk sıralarda kendine yer ediniyor.   

Nüfus artışı, sağlık maliyetlerinin yükselmesi gibi nedenlerden ötürü dünyada her yıl milyonlarca hasta, daha ekonomik ve kaliteli sağlık hizmeti sunan ülkelere seyahat etmekte. Türkiye de sağlık turizmi denilince artık dünyada akla gelen ilk 10 ülke arasında.  

Peki, Türkiye’yi sağlık turizminde baş sıralara çıkaran faktörler neler? Öncelikle Türkiye, döviz kurundaki artış nedeniyle gelişmiş ülkelerden gelen turistler için uygun maliyetli hizmet sunabiliyor. Bir diğer faktör, Türkiye’de sağlık sisteminin gelişmiş olması ve uzmanların iyi eğitimli olması. Bir diğer neden ise Türkiye’nin coğrafi konumu, kültürel değerleri ve tarihi eserleri nedeniyle sağlık amacının yanı sıra turistlere gezi fırsatı da sunması.  

Sağlık turizminin dünyadaki yönüne bakıldığında ise oldukça şaşırtıcı bir bilgi karşımıza çıkıyor. 20’nci yüzyılın sonlarına kadar gelişmekte olan ülkelerdeki varlıklı kişiler, sağlık amacıyla gelişmiş ülkelere seyahat ediyordu. Bundan 20-30 yıl öncesine kadar, ABD’ye, İngiltere’ye ya da Almanya’ya tedavi olmak veya estetik operasyon amacıyla için giden ünlülerin, zenginlerin, siyasilerin haberleriyle süslenmiş gazete küpürleriyle birçoğumuz karşılaşmışızdır. Ancak günümüzde durum neredeyse tam tersi olmak üzere. 2000’li yıllardan beri hasta dolaşımı yön değiştirmiş ve daha ucuz ve kaliteli hizmet almak isteyen hastalar, daha çok gelişmekte olan ülkelere seyahat etmeye başlamıştır. 

Türkiye sağlık turizmi her geçen gün büyüyor 

Sağlık turizminde hızla büyüyen bir pazar olarak dikkatleri üzerine çeken Türkiye, son yıllarda gelir ve ziyaretçi sayısında sürekli bir artış görüyor. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre, 2022 yılında Türkiye'ye sağlık amacıyla gelen turist sayısı 1,38 milyonken, bu ziyaretlerden elde edilen gelir ise 1,9 milyar doları aştı. Üstelik 2020-2022 yılları pandemi nedeniyle sağlık turizminin zayıfladığı yıllar olarak gösteriliyor.  

2019 yılında ise ülkemize sağlık amacıyla gelen ziyaretçi sayısı yaklaşık 700 bin civarındaydı. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı’nın sağlık turizmine ilişkin 2010 yılı verilerine göre ise 2010 yılı kamu hastanelerine ücretli gelen yabancı uyruklu toplam hasta sayısı 132 bin 327 idi ve bu hastalardan toplam tahsil edilen tutar 5 milyon 155 bin TL’dir. 

2023 yılına gelindiğinde ise veriler, bu artışın devam ettiğini ortaya koydu. Türkiye, 2023'te 1,5 milyon sağlık turisti ağırlayarak 2,3 milyar dolar gelir elde etti. 

Türkiye, saç ekimi, estetik cerrahi ve diş tedavileri gibi popüler sağlık hizmetlerinde Batı ülkelerine kıyasla çok daha uygun fiyatlar sunarken, sağlık hizmetlerinin kalitesi ve kısa bekleme süreleri ile de öne çıkıyor. Özellikle Avrupa ve Orta Doğu'dan gelen ziyaretçiler, Türkiye'yi tercih ediyor.  

Bu büyümenin arkasında ise devletin sektöre sağladığı teşvikler ve ileri teknoloji sağlık hizmetlerine yapılan yatırımlar yer alıyor. Sağlık sektörü için sağlanan teşvikler ve stratejik planlamalar sayesinde sağlık turizmi, ülkenin ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. 

Sağlık turizmi, Türkiye ekonomisi için giderek daha önemli bir gelir kaynağı haline gelirken, 2024 yılında 2 milyon sağlık turistinin Türkiye’yi ziyaret etmesi bekleniyor. 

Nispeten daha uygun fiyatlar büyük avantaj sağlıyor 

Türkiye'nin tercih edilmesinin en önemli nedenlerinden biri, sunulan tedavi hizmetlerinin Batı ülkelerine kıyasla çok daha uygun fiyatlı olmasıdır. Örneğin, ABD'de 15 bin dolara mal olan saç ekimi, Türkiye'de ortalama 2 bin dolara yapılmaktadır.  

Ayrıca estetik cerrahiler, diş tedavileri ve tüp bebek gibi popüler tedavi seçenekleri de Türkiye'yi cazip bir destinasyon haline getirmektedir. Bunun yanında, Türkiye'nin coğrafi konumu, Avrupa ve Orta Doğu ülkelerinden ulaşımı kolaylaştırmakta, bu da sağlık turistlerinin Türkiye'yi tercih etmesinde etkili olmaktadır. 

Sağlık turizmi, kültürel turizme de katkı sunuyor 

Sağlık turizmi yalnızca uygun fiyatlı tedavi sunmakla kalmıyor; aynı zamanda Türkiye'nin turistik cazibe merkezleri de ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. İstanbul'daki tarihi yapılar, Antalya'daki plajlar ve Kapadokya'nın benzersiz manzaraları, sağlık turizmini bir tatil fırsatına dönüştürüyor.  

Türkiye, gelecekteki sağlık turizmi hedefleri doğrultusunda tele-tıp, robotik cerrahi gibi ileri teknoloji tedavi yöntemlerine yatırım yaparak bu alanda öncülüğünü sürdürmeyi planlıyor. Bu hem hizmet kalitesini artıracak hem de Türkiye’nin küresel sağlık turizmi pazarındaki rekabet gücünü yükseltecektir. 

Bakanlıklar, sağlık turizmine büyük destek veriyor 

Sağlık sektöründe faaliyet gösteren çok sayıda sağlık kuruluşu Ticaret Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. Bu sayede giderlerini nispeten dengeleyen sağlık kuruluşları aynı zamanda ülkemize ciddi oranda döviz getirisi sağlıyor.  

Elbette, sağlık turizminden faydalanmak isteyen kuruluşların resmi olarak kayıtlarının tutulabilmesi için Sağlık Turizmi Yetki Belgesi sahibi olması gerekiyor. Bakanlık tarafından gereken şartları karşılayarak bu belgeyi alabilen sağlık kuruluşları, devletten önemli miktarlarda maddi destek alabiliyor.  

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, sağlık hizmetleri ihracatı sektöründe faaliyet gösteren firmalar, 2023 yılında yüzde 281 artışla 733 milyon TL destek aldı.  

Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı ise Sağlık Turizmi Yetki Belgesi hakkındaki süreçlerden, sağlık turistlerinin talep ve şikayetlerini değerlendirmeye kadar bu alanda sağlık kuruluşlarının ve turistlerin yardımına koşuyor. Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı’nın; sağlık turizmi ve turistin sağlığı ile ilgili hizmetleri planlamak, gerekli izinleri vermek, sağlık turizmi ile ilgili iş ve işlemleri ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak yürütmek, yurt dışından ülkemize tedavi amaçlı gelecek hastaların sağlık turizmi açısından kabul kriterlerini oluşturmak ve bu hastaların talep ve şikayetlerini incelemek, sağlık turizmi ve turistin sağlığı kapsamındaki hastalara gerektiğinde yardım ve danışmanlık hizmetlerini sunmak ve kayıtlarını tutmak, sağlık alanında ikili işbirliği kapsamında ülkemize gelen ve tedavisi uygun görülen hastalara ilişkin işlemleri planlamak ve koordine etmek, Uluslararası Sağlık Hizmetleri Anonim Şirketi (USHAŞ) ile koordinasyonu sağlamak gibi pek çok görevi bulunuyor.  

Bu noktada, 2019 yılında kurulan ve Türkiye’nin sağlık turizminin tanıtımını yapan USHAŞ’a kısaca değinelim. USHAŞ, ülkemizin sağlık turizmine yönelik politikalarında akreditasyon kriterleri ve standartlar konusunda Sağlık Bakanlığı’na önerilerde bulunuyor.  

USHAŞ çatısı altındaki Health Türkiye web sitesinde de sağlık turistlerine yönelik bilgilendirici içerikler yer alıyor. Ayrıca Health Türkiye, 6 farklı dilde uluslararası çağrı merkezi hizmeti de sunuyor.  

Türkiye, küresel çapta 7. sırada  

Ticaret Bakanlığı’nın son raporuna göre, Heal in Türkiye web portalında sağlık turizmi sektöründe faaliyet gösteren 175 kurum yer almakta ve portalda yer almak için yapılan başvurular her geçen gün artmaktadır. 

Türkiye, medikal turist tercihlerine oldukça pozitif bir katkı sağlayan uluslararası kabul gören akreditasyonuna sahip 40 adet sağlık kuruluşu ile bu alanda tüm ülkeler arasında 7. sırada yer alıyor.  

Orta Doğu ülkeleri başta olmak üzere Almanya, Birleşik Krallık, Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Afganistan ülkemize en çok sağlık turisti gönderen ülkeler konumundadır. 

Türkiye yüksek kaliteye karşın uygun fiyatlı tedaviler sunuyor 

Kadın Hastalıkları ve Doğum, Tüp Bebek alanında uzman olan Dr. Öğretim Üyesi Berk Bulut, Fokus+’a Türkiye’nin sağlık turizmindeki durumu hakkında açıklama yaptı. “Türkiye’de sağlık turizmi doktorlara nasıl bir fırsat sunuyor?” sorumuz üzerine Dr. Berk Bulut, “Türkiye sağlık turizmi, yurt dışından insanların Türkiye’deki yüksek kaliteli tıp hizmetine ulaşmasını sağlıyor ve doktorlarımızın uluslararası arenadaki tanınırlığını artırıyor. Ülkemizdeki hekimler, yurt dışında benzer fiyatlara bulunamayacak kalitede sağlık hizmeti sunduğu için çok avantajlılar ve aynı zamanda hastalar da kendi ülkelerinde benzer fiyata aynı kalitede hizmet bulamayacaklarından gelip Türkiye’de muayene oluyorlar” dedi.  

Dr. Öğretim Üyesi Berk Bulut, son yıllarda yabancı uyruklu hasta sayısında ciddi bir artış gözlemlediğini belirterek, “Yabancı uyruklu hasta sayısında çok ciddi bir artış var. Bundan 10, hatta 5 sene öncesine göre bile yabancı uyruklu hasta sayısının çok ciddi seviyede arttığını söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.  

Türkiye’de sağlık turizminin ülkeye getirisi her geçen gün katlanarak büyürken, hekimler yabancı uyruklu hastaların ülkemize gelmesi için ne tür faaliyetlerde bulunuyor? Dr. Berk Bulut, bu soruyu şu şekilde cevapladı: 

“Türkiye’deki hekimler olarak, yurt dışından daha fazla hasta gelmesi için birtakım çabalar göstermekteyiz. Yabancı dillerde bilgilendirici videolar çekmek gibi. Kendi adıma konuşacak olursam, çeşitli yabancı dillerde kaydedilen bilgilendirici videoları yabancı ülkelerde reklam olarak yayınlıyoruz. Yabancı ülkelerden hasta getiren ajanslarla birlikte çalışıyoruz. Burada hastalara Türkiye’deki sağlık turizminin avantajlarından bahsediyoruz. Sahip oldukları rahatsızlıklarının nasıl tedavi edilebileceğini anlatıyoruz. Genelde Türkçe dışında, İngilizce, Rusça, Arapça, İspanyolca, Almanca, Fransızca gibi dillere çevriliyor.” 

Sağlık turizmine katkı nedeniyle herhangi bir devlet desteği alıp almadığını sorduğumuzda ise Berk Bulut, özelde çalıştığını ve herhangi bir destek almadığını söyledi.  

“Türkiye’deki sağlık turizmiyle ilgili yorumları çok olumlu” 

Çeşitli ülkelerde çalışan meslektaşlarının Türkiye’nin sağlık turizmiyle ilgili olumlu yorumlarda bulunduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Berk Bulut, “Yurt dışında Amerika’da, İngiltere’de, Almanya’da, Hollanda’da, İtalya’da, Fransa’da çalışan meslektaşlarımız bulunuyor. Genel olarak onların Türkiye’deki sağlık turizmiyle ilgili yorumları çok olumlu. O ülkelerdeki hastaların bazı sağlık hizmetlerine ulaşmalarının çok zor olduğunun onlar da farkında. Bunların Türkiye’de çok yüksek kalitede ve düşük fiyatlarla sunulabiliyor olmasında onlar da birtakım katkıda bulunabiliyor, yani hastayı yönlendiriyorlar aslında” dedi.  

Dr. Berk Bulut’a yurt dışından daha çok diş tedavisi, saç ekimi ve estetik operasyonlar için hastalar gelse de kadın hastalıklarının tedavisi için gelen hastaların olup olmadığını sorduk. Berk Bulut, özellikle tüp bebek tedavisi için ülkemize yurt dışından hastaların geldiğini belirterek, sorumuzu şu şekilde cevapladı ve sözlerini noktaladı:  

“Türkiye’ye dünyadan en çok saç ekimi için hasta geliyor. Bunun dışında estetik operasyonlar, diş tedavileri ve genital estetik operasyonlar Türkiye’de çok başarılı bir şekilde yapılabildiği için burayı tercih ediyorlar. Aynı şekilde kadın hastalıkları ve doğumda, tüp bebek tedavileri hem çok uygun fiyatlı hem de çok başarılı gerçekleştiriliyor. Yani dünya ortalamasından herhangi bir eksiğimiz olmadığı gibi bazı klinikler daha verimli olabiliyor. Dolayısıyla hastalar hem fiyatlar açısından hem de sağlık kalitesinin yüksekliğinden dolayı Türkiye’yi seçiyorlar.” 

Türkiye, İngiltere’de de sağlık turizminin önemli bir aktörü olarak kabul görüyor 

Yaşamını İngiltere’de sürdüren gazeteci Ergin Balabeyoğlu, Fokus+’a yaptığı açıklamada, Avrupa’da Türkiye’nin sağlık turizmindeki yerinin nasıl göründüğüne ilişkin bilgi verdi. “İngiltere medyasında Türkiye'nin sağlık sistemine yönelik yorumlar, genellikle uygun fiyatlı tedavi ve hızlı çözümler sunduğu yönünde olumlu olsa da olumsuz vakalar ve denetim eksikliği konularında da Türkiye, eleştirilere maruz kalıyor” diyen Balabeyoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Özellikle İstanbul, Antalya ve İzmir gibi şehirler, modern sağlık altyapıları ve uluslararası akreditasyonlu hastaneleriyle öne çıkıyor. Ancak İngiliz medyasının önde gelen gazeteleri, Türkiye’deki bazı cerrahi işlemler sonrası yaşanan komplikasyonları ele alarak, bu tür ameliyatların bazen yeterince düzenlenmediğine dikkat çekiyor.” 

Ergin Balabeyoğlu, İngiltere’nin sağlık sistemi hakkındaki görüşleriyle birlikte desteklediği açıklamasının devamında şöyle dedi: 

“Öte yandan, NHS’nin (Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi) mevcut durumu, Türkiye'nin sağlık turizmi açısından cazip hale gelmesini destekleyen önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. NHS, pandemi sonrası toparlanma sürecinde ciddi sorunlarla karşı karşıya. Uzun bekleme süreleri, yetersiz altyapı ve artan hasta talepleri nedeniyle sağlık hizmetlerinde aksaklıklar yaşanıyor. 2024 itibarıyla 7.6 milyon kişilik bir bekleme listesi oluşmuş durumda ve kanser tedavisi, kalp hastalıkları gibi kritik alanlarda hedeflerin gerisinde kalındığı görülüyor. Bu durum, İngiliz hastaların Türkiye gibi alternatif ülkelerde tedavi arayışına girmesine neden oluyor. NHS üzerindeki bu baskı, Türkiye’nin cazip bir sağlık destinasyonu olarak öne çıkmasına katkıda bulunuyor.” 

“Türkiye saç ekiminde ‘dünya başkenti’ olarak biliniyor”  

Saç ekimi, estetik operasyonlar, diş tedavisi denildiğinde İngiltere'de de Türkiye’nin akla gelen ilk ülkelerden biri olup olmadığı sorumuz üzerine Ergin Balabeyoğlu, sözlerine şöyle devam etti: 

“Evet, Türkiye özellikle saç ekimi, estetik operasyonlar ve diş tedavisi gibi alanlarda İngilizler arasında oldukça bilinir hale gelmiştir. Türkiye’de sunulan hizmetlerin maliyet avantajı, İngiltere’de bu tür tedavileri almakta zorlanan hastalar için cazip bir seçenek sunuyor. İstanbul, İzmir ve Antalya gibi şehirlerdeki klinikler, bu alanlarda dünya çapında ün kazanmıştır. İngiliz medyasında bu şehirler, sağlık turizminin odak noktaları olarak sık sık anılıyor. Özellikle saç ekimi alanında Türkiye, ‘dünya başkenti’ olarak bilinir hale gelmiş durumda. Son dönemde Türkiye merkezli onlarca klinik her hafta sonu Birleşik Krallık’ın her yerinde onlarca danışmanlık günü düzenliyor. Bu da göze çarpan durumlardan biri. 

Bununla birlikte, her ne kadar Türkiye cazip bir seçenek olsa da medyada yer alan olumsuz haberler ve nadir de olsa ölümle sonuçlanan operasyonlar, bu alanda daha fazla dikkatli olmayı gerekli kılıyor. Burada konuyla ilgili olarak Türkiye'deki yetkili devlet mercilerinin hızlıca harekete geçip konuyla ilgili soruşturma açması ve konunun takipçisi olması gerekiyor.” 

Gazeteci Ergin Balabeyoğlu, “İngiliz medyasında Türkiye sağlık turizmi hakkında reklamlar yapılıyor mu?” sorumuza ise; “İngiltere’de Türkiye’ye yönelik sağlık turizmi reklamlarıyla özellikle sosyal medyada, dijital platformlarda ve bazen özel televizyon kanallarında karşılaşıyoruz. Bu reklamlar genellikle cazip fiyatlar, tatil imkanları ve hızlı tedavi süreçlerine odaklanıyor. Ancak medyada yer alan bazı vakalar, bu tür reklamların yanıltıcı olabileceği yönündeki endişeleri artırıyor. Örneğin, zaman zaman gazeteler, Türkiye’de gerçekleştirilen operasyonlar sonrası İngiltere’ye dönen bazı hastaların karşılaştığı komplikasyonları haberleştiriyor. Bu tarz haberler, Türkiye’de yapılan ameliyatların ardından ortaya çıkabilecek risklere karşı uyarılarda bulunuyor” şeklinde cevap verdi. 

Kaynaklar

• Heal in Türkiye portalı: https://healinturkiye.gov.tr/ 
• Ticaret Bakanlığı raporu: https://ticaret.gov.tr/haberler/saglik-turizminde-kuresel-merkez-turkiye 
• 2014 tarihli bir çalışma: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/752395