Sahel bölgesinde bir savaş sürüyor ve sadece yerliler değil, aynı zamanda Rusya, Fransa, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeler de bu karmaşanın içinde yer alıyor. Wagner adlı özel bir askeri şirket, Sahra altı Afrika olarak anılan yerde stratejik bir konuma sahip ve Kremlin ile bağlantılı olan bir özel askeri şirket, bu karmaşanın tam ortasında bulunuyor. Şirket, Mali, Burkina Faso ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde üsler kurmuş durumda. Çad ve Sudan'da ise isyancı güçlere yardım ediyor. Libya'da ise Avrupa'ya petrol ihracatını engelliyor. Wagner'ın faaliyetleri, Fildişi Sahilinde bilgi savaşları için bir üs kurmasını içeriyor ve bu savaşı kıtaya yaymış durumda.
Wagner'in Afrika'ya girişi
Wagner'in kökenleri, 2014 yılına, Neo-Nazi Rus subayı Dimitri Utkin tarafından kurulduğu zamanlara dayanıyor. Wagner, Kremlin'in doğrudan desteğiyle Donetsk ve Luhansk'ın ayrılıkçı Rus yanlısı cumhuriyetlerinin savaşına yardım etti. Grup, Soğuk Savaş sonrasında Rusya'nın Sovyet yanlısı liderlere sahip Afrika ülkeleri ile iyi ilişkiler sürdürdüğü bir dönemde diğer dünya bölgelerinde kullanma fırsatını buldu.
Wagner yeniden
Rusya Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Salih Yılmaz’a göre, “Prigozhin’in ölümünden önce Afrika’dan elde edilen kazançlar genelde Prigozhin ve önemli devlet görevlileri arasında” pay edilirken, “Prigozhin’in şüpheli ölümünden sonra Wagner güçleri artık bağımsız olarak değil Rusya Savunma Bakanlığına bağlı güçler haline geldi”. Wagner’in silahlı güçlerinin, kontratlarını artık Rusya Savunma Bakanlığı ile imzalamaya başladıkalrını belirten Yılmaz, “Wagner’ın Afrika ülkelerinde elde ettiği ekonomik kazanç ve imtiyazlar da doğrudan Rus devleti ile alakalandırıldı” diye not düşüyor. Baştan tasarlanan Wagner’de “Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı General Yunus-Bek Yevkurov, Wagner’in Afrika’da komutası ve sorumlu devlet yöneticisi” olarak görev yaparken, Prigozhin’in ölümünden sonra Wagner’ın Ukrayna’daki varlığı dağıtılmış, ancak Afrika’daki varlığı şekil değiştirerek devam etmiş, hatta daha da güçlendirilmiş durumda. Bu güçlenme ivmesinin sebebini “özellikle Fransa’nın sömürgeleştirdiği ülkeleri devralmak” şekilde açıklayan Rusya Uzmanı, Afrika milletlerinin Fransız sömürüsünden ötürü direnme şansı olmadığını kaydediyor.
Wagner'ın Afrika'daki Etkisi
- Wagner'ın Afrika genelinde yaklaşık 5,000 askeri olduğu tahmin ediliyor.
- Şirket, stratejik bölgeleri ve mineral yataklarını kontrol ederek, bu kaynakları jeopolitik rakiplerine kapatıyor.
- Mali, Burkina Faso ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde, Wagner yerel hükümetlere destek sağlıyor ve bu destek karşılığında yerel altın ticaretini düzenliyor.
- Wagner, bilgi savaşları ve özel istihbarat çalışmalarıyla da faaliyet göstererek, Rusya'nın etkisini artırmaya çalışıyor.
- Libya gibi çatışma bölgelerinde belirleyici unsur. General Hafter'i desteklemek için 2,000 savaşçı, uzman ve yönetici gönderen Wagner, Hafter'e müzakerelerde önemli bir avantaj sağladı ve ülkenin doğusundaki petrol sahalarını koruma görevini üstlendi.
- Orta Afrika Cumhuriyeti'nde Wagner, başkanın iç savaştaki isyancı güçlere karşı savaşmak için kullandığı paralı askerlerle dikkat çekti. Bu sayede Rusyayı ülkenin en yakın müttefiki haline getirdi ve ülkenin doğal zenginliklerinden pay aldı.
- Mali'de, Wagner, Fransa'nın çekilmesinden sonra ülkenin isteği üzerine BM barış gücünün yerine geçmek için çağrıldı. Mali halkının çoğunluğu, Wagner'e güveniyor, ancak BM raporları, Wagner askerlerinin sivillere karşı işlenen vahşetle suçlandığını gösteriyor.
- Sudan'da devam eden iç savaş, Wagner için Rus etkisini pekiştirme fırsatı yarattı. Sudan yetkililerine göre, Wagner, RSF paramiliter güçlerine yüzeyden hava füzeleri dahi sağlıyor.
Wagner'ın hedefleri
- Yeniden tasarlanan Wagner, Afrika'da sadece finansal hedeflere odaklı değil, aynı zamanda Kremlin'e politik bir ağırlık kazandırmayı amaçlıyor.
- Şirket, Rus devletinin çıkarlarını izleyerek, Kremlin'e olası imkanlar ve inkârlar sağlayarak Rus siyasetinde önemli bir bileşen haline geliyor.
Sahel ve Afrika'nın küresel ekonomi üzerindeki etkisi
- Afrika'nın zengin mineral kaynakları, küresel ekonominin kaderini belirleyecek önemli bir faktördür.
- Kıta, dünyanın minerallerin üçte birini barındırıyor ve bu mineraller, dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinin ürettiği temel ürünlerde kullanılıyor. Kaderi enerji alanındaki bağımsızlığına bağlı olan Rusya için konu hayati öneme sahip.
- Afrika'nın istikrarı, küresel ekonomi için kritik öneme sahip.
Küresel güç çatışması ve wagner'ın rolü
- Wagner, Rus devlet çıkarlarını destekleyerek, Afrika'da etkisini artırmaya çalışıyor.
- Fransa'nın müdahalesi sonrasında, Wagner, Mali'deki gibi güç boşluğunu doldurarak, yerel hükümetlere destek sağlıyor ve stratejik bölgeleri kontrol altına almaya çalışıyor.
- Wagner'ın faaliyetleri, Amerika ve Avrupa Birliği'ni endişelendiriyor, çünkü Fransa'nın çekilmesiyle şirket, Sahel’de güç kazanıyor.
Gelecek senaryoları
- Wagner'in Mozambik ve Nijer'deki başarısız müdahaleleri, şirketin daha motive olmuş rakiplerle başa çıkma konusundaki zorluklarını gösteriyor.
- Avrupa, Afrika'ya enerji tedarikini güvence altına almak için çabalarken, Wagner'ın bölgedeki varlığı, enerji koridorlarına bir tehdit oluşturuyor.
- Çin'in, Fransızca konuşulan Afrika'da artan ticaretine karşı Wagner'ı kullanarak güvenlik sağlama olasılığı, küresel güç dengelerini değiştirebilir.
Sonuç
Sahel'deki güç oyunları, sadece bölgesel değil, küresel bir öneme sahip. Wagner'in etkisi, sadece askeri değil, aynı zamanda ekonomik ve siyasi boyutları içeriyor. Afrika'nın önemi, küresel ekonomi üzerindeki etkisiyle birlikte, bu bölgedeki güç mücadelelerini daha da karmaşık hale getiriyor. Bu çatışmada, herkesin birbirine karşı oynadığı bir oyun var ve açık çatışmalardan kaçınılması, esnek ve dengeli politikaların benimsenmesi gerekiyor.
Yazarlar
