Almanya'da ‘Aşırı Solun’ Yükselişi

Almanya’da siyaset sahnesinde alışılmadık bir hareketlenme yaşanıyor. Ocak 2024'te Sahra Wagenknecht'in liderliğinde kurulan "Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) - Akıl ve Adalet" adıyla yola çıkan parti kısa sürede önemli bir güç kazandı. Wagenknecht, Almanya'nın merkez sol koalisyon hükümetinin eksikliklerini eleştirerek yola çıktı. 

Ayrıca BSW, ilk aylarında kamuoyu yoklamalarında düşük bir seyir izlese de, son dönemde büyük bir sıçrama yaptı ve Almanya’nın siyasi dengelerini sarsabilecek bir konuma ulaştı. Peki, bu yeni sol partinin yükselişi ne anlama geliyor ve yeni bir sol türü olarak çıkan politik spektrumun öbür tarafındaki aşırılıkçılar Almanya’da neden güçleniyor?

BSW’nin hikayesi

BSW, Sahra Wagenknecht’in Sol Parti'den (Die Linke) ayrılmasının ardından kurduğu bir parti. Wagenknecht, Sol Parti'de uzun yıllar boyunca önemli görevlerde bulundu. Partinin parlamento grubunun eş liderliğini yaptı, ancak zamanla partinin ideolojik duruşuyla olan anlaşmazlıkları arttı. Özellikle kimlik politikaları, göç ve dış politika konularında Sol Parti'den ayrıldı. Bu ayrılık, daha radikal bir sol hareket oluşturma isteğini de beraberinde getirdi.

Wagenknecht, Sol Parti'den ayrıldıktan sonra kendi siyasi hareketini başlatmak istedi. 2018 yılında kurduğu "Aufstehen" (Ayağa Kalk) hareketi, Alman siyasetini sola itmeye çalışan bir baskı grubu olarak ortaya çıktı. Ancak bu hareket, popülist politikaları ve göçe karşı olan tutumuyla liberal sol tarafından eleştirildi. Wagenknecht, eski Doğu Almanya'da (GDR) büyümüş ve burayı Almanya tarihinin en barışçıl ve hayırsever dönemi olarak tanımlamıştı. Ancak zamanla Sol Parti içindeki ideolojik çatışmalar nedeniyle, kendi yolunu çizdi.

Öte yandan BSW, siyasi spektrumda belirli bir yere oturmayı reddediyor ve kendini "sol" ya da "sağ" olarak tanımlamaktan özenle kaçınıyor. Wagenknecht’e göre, "sol" terimi artık sadece "cinsiyet ve yaşam tarzı" gibi konulara indirgenmiş durumda. Bu yüzden parti, geleneksel siyasi etiketlere uymayan bir program sunmayı hedefliyor.

BSW’nin politikaları: Sol, sağ, anti-Berlin ve pro-Rusya

BSW’nin politikaları, sol eğilimli ekonomik önlemlerle başlıyor. Parti, iş güvencesi, daha yüksek maaşlar, cömert sosyal yardımlar ve yenilenmiş bir vergi sistemi gibi sosyal adaleti savunan politikalar öneriyor. Ancak bu sol eğilimli ekonomi politikalarının yanı sıra, göç konusunda daha kısıtlayıcı bir yaklaşım benimsemeye kararlı.

Wagenknecht, göçün Alman işçi sınıfı üzerindeki olumsuz etkilerini savunuyor. Almanya’nın mevcut iltica sistemini "başarısız" olarak tanımlarken çatışmaların iltica yoluyla çözülemeyeceğini savunuyor. Bu yüzden, BSW silah satışlarına karşı çıkıyor ve Ukrayna’nın Rusya’ya karşı savunmasına silah desteği sağlanmasına şiddetle karşı duruyor. Parti, aynı zamanda, Rusya’ya yönelik yaptırımları reddediyor ve NATO’yu küresel istikrarsızlığa katkı sağlamakla suçluyor.

BSW, mevcut koalisyon hükümetinin çevre politikalarına da karşı bir tutum sergiliyor. Özellikle içten yanmalı motorlu araçların aşamalı olarak devreden çıkarılması ve yenilenebilir enerjiye geçiş gibi politikalara muhalefet ediyor. Bu politikaların, Almanya’nın doğusundaki ekonomik olarak zayıf bölgelerde sanayiye zarar vereceği endişesi taşıyor. Enerji güvenliğine temas eden bir sol görmek çoğu seçmene hitap ediyor.

Ayrıca BSW, Almanya’daki çiftçilerin protestolarına da destek veriyor. Wagenknecht, hükümetin çiftçilerin cebindeki parayı almak dışında bir planı olmadığını savunuyor. Almanya’da tarımsal sübvansiyon kesintileri gündemdeyken, çiftçilerin tepkisi büyüyor. Geçtiğimiz hafta, Alman çiftçiler, Kuzey Almanya’da bir feribottan inmek üzere olan Başbakan Yardımcısı Robert Habeck’i tehdit ederek bu protestoları gündeme taşımıştı.

BSW’nin anketlerdeki yükselişi

BSW, ilk kurulduğu dönemde anketlerde %6 civarında bir destekle sınırlı kaldı. Avrupa seçimlerinde %6,2 oy aldı ve ulusal düzeyde düşük bir performans sergiledi. Ancak son dönemde, özellikle Doğu Almanya'daki eyaletlerde yaklaşan seçimler öncesinde BSW'nin oy oranlarında ciddi bir artış gözlemleniyor. En son yapılan anketlere göre, BSW ulusal düzeyde %10’a ulaşabiliyor. Anketler, özellikle Thüringen, Brandenburg ve Saksonya gibi Doğu Almanya eyaletlerinde dikkat çekici sonuçlara işaret ediyor. Thüringen'de BSW %19 destek alırken, Saksonya-Anhalt'ta %16, Brandenburg'da %17,7 ve diğer bölgelerde de benzer yükselişler görülüyor.

Bu yükselişin arkasında birkaç temel sebep var. BSW'nin sağcı AfD (Alternatif für Deutschland) ile olan ideolojik benzerlikleri ve Sahra Wagenknecht’in kişisel popülaritesi bu artışta önemli rol oynuyor. Özellikle AfD seçmenlerinin %43’ünün BSW’ye oy vermeyi düşündüğünü belirten anket sonuçları, BSW’nin potansiyelini gösteriyor. Bu durum, BSW'nin AfD’den oy çalma stratejisinin başarılı olabileceğini gösteriyor. BSW'nin kurulması, Almanya’nın iktidardaki Sosyal Demokratları (SPD) ve muhalefetteki Hristiyan Demokratları (CDU/CSU) zorlayabilme potansiyelini yanı sıra, aşırı sağcı oyları da cezbedilme potansiyeliyle farklı bir konuma erişmiş durumda.

Almanya’da aşırı solun yükselişinin sebepleri

Almanya’da aşırı solun güçlenmesinin ardında birkaç önemli neden bulunuyor:

1. Mevcut sol partilerin zayıflıkları

Almanya'nın mevcut merkez sol koalisyonu, hükümette zor bir dönem geçiriyor. Bütçe ve çevre politikaları üzerindeki anlaşmazlıklar nedeniyle hükümet ciddi eleştirilerle karşı karşıya. Bu durum, özellikle Şansölye Olaf Scholz'un liderliğindeki SPD'nin (Sosyal Demokrat Parti) Avrupa seçimlerinde tarihinin en kötü sonuçlarını almasına neden oldu. Yeşiller Partisi de benzer şekilde oy kaybı yaşadı. Sol Parti ise yıllardır anketlerde geride kalıyor ve ideolojik bölünmelerle boğuşuyor. Bu durum, sol seçmenlerin yeni bir arayış içine girmesine neden oluyor.

2. BSW ve AfD’nin ideolojik ortaklıkları

BSW’nin sağcı AfD ile paylaştığı bazı ideolojik ortak noktalar, aşırı solun yükselmesinde önemli bir faktör. Her iki parti de sert bir göç politikası savunuyor, yeşil politikalara şüpheyle yaklaşıyor ve Ukrayna konusunda daha eleştirel bir duruş sergiliyor. Bu partiler, özellikle Doğu Almanya'daki sosyal olarak muhafazakâr seçmenler için rekabet ediyor. Aynı zamanda aşırı-sol olarak tanımlanmak aşırı-sağ olarak etiketlenmekten daha az tehlikeli algılanıyor.

3. Lider kültü

Wagenknecht, Almanya’da parti sınırlarını aşan bir kamu profiline sahip. Anketler, Wagenknecht'in açık bir şekilde konuştuğunu ve güçlü bir lider olduğunu düşünen Almanların çoğunlukta olduğunu gösteriyor. Özellikle Doğu Almanya’daki seçmenler arasında Wagenknecht’in popülaritesi daha da yüksek. Bu durum, BSW’nin yükselişinde kritik bir rol oynuyor. Wagenknecht’in popülaritesi, partiye olan desteği artırıyor ve BSW'yi daha geniş bir kitleye ulaştırıyor. Ayrıca Hollanda’da Wilders’in yaptığı gibi “kişi partileri” bir trend haline dönüşme potansiyeline sahip.

BSW’nin geleceği ve Almanya’daki aşırı sol dalga

BSW’nin yükselişi, Almanya’da aşırı solun güçlenmesinin bir işareti olarak görülebilir. Ancak, partinin geleceği ve Almanya’daki aşırı sol dalganın ne kadar süreceği, yaklaşan eyalet seçimlerinin sonuçlarına bağlı. BSW, şu ana kadar elde ettiği destekle önemli bir siyasi aktör haline gelmiş durumda. Ancak, partinin bu desteği sürdürebilmesi ve daha da artırabilmesi için seçimlerde başarılı olması gerekiyor. 

Ayrıca BSW’nin bu seçimlerdeki başarısı, Almanya’daki aşırı sol dalganın ne kadar süreceğini belirleyecek. Ancak şu an itibariyle, BSW’nin Almanya’da önemli bir siyasi aktör haline geldiği ve ülkedeki siyasi dengeleri değiştirme potansiyeline sahip olduğu açıkça görülüyor.