İşçi Partisi Hükümeti, İngiliz Enerjisini Millileştiriyor Mu?

Çevre dostu olan temiz enerji, yenilenebilir ve sıfır emisyon üreten kaynaklardan elde edilen enerji türünü tanımlamak için kullanılan bir kavram. Son yıllarda ise tüm dünya genelinde “temiz enerji” yatırımları artıyor. Bu hususa ayrı bir önem veren sol grup ve hükümetler arasında da nispeten farklı bir pozisyona sahip olan İngiliz İşçi Partisi, “Great British Energy” adında yeni bir kamu fonu oluşturarak bu konuda aksiyon alırken, toplumun finansal olarak ezilen kesimlerine de bu kar ile fayda sağlamayı hedefliyor.  

Öte yandan, henüz ilk 100 gününü doldurmamış olan yeni İngiliz Başbakanı Keir Starmer’ın "Britanya’yı temiz enerjinin süper gücü haline getireceğiz" diyerek tanıttığı şirket, ülke genelinde rüzgar çiftlikleri gibi temiz enerji projeleri yönetecek ve işletecek. 

GB Enerji nedir? 

Merkezi İskoçya’da bulunacak ve petrol ile doğal gaz devlerinden alınacak bir vergi ile finanse edilecek olan yeni kamu şirketi GB Enerji, İngiltere'de enerji faturalarını düşürmeyi ve temiz enerjiye geçişi hızlandırmayı hedefliyor. Fonun bu hedefi gerçekleştirmek adına özel sektörle işbirliği yaparak yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapacağı ve bu projeleri yönetecek olması önemli bir detay olacak. GB Enerji'nin doğrudan evlere elektrik sağlamak gibi bir hedefi de olmayacak. 

Temiz enerjiye kamu yatırımı Britanya’da ilk defa denenen bir yöntem değil. Daha önce de, Muhafazakar-Liberal Demokrat koalisyonu zamanında kurulan Yeşil Yatırım Bankası yenilenebilir enerji projeleri, enerji verimliliği, atık yönetimi ve çevre dostu altyapı projelerine satılmadan evvel 3 milyar sterlinin üzerinde kredi sağladı. Ancak, GB Enerji'nin farkı sadece yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapmak değil, aynı zamanda bu projeleri koordine etmek ve inşa etmek olacak. Ayrıca GB Enerji, enerji şirketlerini kamulaştırmayacak, ancak bir hükümet yatırım fonu olmanın ötesine geçerek orta bir yol izleyecek. 

GB Enerji'nin finansmanı 

GB Enerji'nin kurulma süreci halen devam ediyor. İngiltere Parlamentosu'ndan Büyük Britanya Enerji Yasası geçtikten sonra, GB Enerji'ye önümüzdeki beş yıl içinde 8.3 milyar sterlinlik bir fon sağlanacak. Bu fon, temiz enerji projelerine yatırım yapmak ve bu projeleri yönetmek için kullanılacak. Bu projelerden biri de Kraliyet ailesine ait deniz yataklarında yeni rüzgar çiftlikleri inşa etmeyi içeriyor. Ayrıca, bu projeyle 20 milyon eve yetecek kadar enerji sağlanması hedefleniyor. 

Öte yandan İşçi Partisi, GB Enerji'ye yatırılan her bir sterlinin, kamu-özel ortaklıkları aracılığıyla 3 ila 7 sterlin arasında özel yatırım çekeceğini umuyor. Bu, hükümetin taahhüt ettiği 8.3 milyar sterlinin üzerine 30 ila 60 milyar sterlin arasında özel yatırım anlamına geliyor. Eğer bu gerçekleşirse, GB Enerji ortalama bir hane halkının enerji faturasını 300 sterlin azaltabilir ve 2030 yılına kadar temiz enerji hedeflerine ulaşılmasını hızlandırabilir. 

Enerji altyapısının geliştirilmesi 

GB Enerji'nin sadece temiz enerji yatırımlarını hızlandırmakla kalmayıp, aynı zamanda İngiltere'nin enerji altyapısına en uygun projelere stratejik olarak yatırım yapması planlanıyor. Şu anda enerji sektöründeki özel yatırımlar, kar motivasyonunun genel ağ verimliliğiyle çelişmesi nedeniyle bazı sorunlar yaratıyor. Örneğin, İngiltere'nin ulusal fiyat sistemi nedeniyle enerji üreticileri, iletim maliyetlerini dikkate almak zorunda değil ve bu da enerji üretim altyapısının talep merkezlerine yakın inşa edilmemesine neden oluyor.  

Öte yandan GB Enerji, projeleri daha uygun konumlarda finanse ederek ve yerel topluluklarla iş birliği yaparak enerji projelerini onların nüfus merkezlerine daha yakın bir yere kabul etmeleri için de çalışacak. Plan, şebeke üzerindeki yükü azaltacak ve enerjinin bir bölgeden diğerine taşınması gerekliliğini en aza indirecek. Ayrıca, bu projelerden elde edilen karlar, iş birliği yapan yerel topluluklara geri dönerek enerji maliyetlerini düşürmeye yardımcı olacak. 

Enerji güvenliği 

GB Enerji'nin bir diğer amacı, İngiltere'nin yerli enerji üretimini artırarak enerji ithalatına olan bağımlılığını azaltmak ve böylece küresel enerji fiyat şoklarına karşı daha az savunmasız hale getirmek. Bu, önceki hükümetin Kuzey Denizi'nde yeni petrol ve gaz arama lisansları verme gerekçesiyle benzer bir amaca hizmet ediyor. Ancak, İşçi Partisi, iktidara geldiklerinde yeni lisanslar vermeyeceklerini belirtmişti. 

GB Enerji'nin başarı şansı 

GB Enerji'nin İngiltere'nin temiz enerjiye geçişini hızlandırıp faturaları düşürüp düşürmeyeceği konusunda kesin konuşmak adına girişimin önce özel sermayeyi etkili bir şekilde harekete geçirip geçiremeyeceğini görmek gerekecek. Özel sermaye olmadan, beş yıl içinde 8.3 milyar sterlin, İngiltere'nin enerji piyasasında büyük bir fark yaratacak bir miktar değil. Ayrıca, GB Enerji'nin karlarını daha fazla yenilenebilir projelere yatırmak ile tüketicilere daha ucuz faturalar sunmak arasında bir ikilemle karşı karşıya kalması muhtemel.  

Ayrıca fon, etkin kullanıldığı takdirde İngiltere'nin enerji politikalarında önemli bir değişiklik getirecek potansiyele sahip. Temiz enerjiye geçişi hızlandırmak, enerji maliyetlerini düşürmek ve enerji güvenliğini artırmak gibi büyük hedefleri var. Ancak, bu hedeflere ulaşılması, arkasındaki politik desteği zaman içinde kaybetmemesi, özel yatırımların çekilmesi ve projelerin stratejik olarak yönetilmesi gibi faktörlere bağlı. Bu yolda, diğer şirketleri kapsamına almak, kamulaştırmak yerine onları teşvik etmek ve onlarla büyüme stratejisi izleyerek başarılı olmayı umuyor.