Afrika'da TİKA'nın Eğitim Projeleri: Yerel Kapasitenin Geliştirilmesi ve Sürdürülebilirlik

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Türkiye’nin dış yardım ve küresel kalkınma çabalarına katkı sağlamak amacıyla faaliyet gösteren bir kuruluştur. 1992 yılında kurulmuş olup 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kamu tüzel kişiliğine haiz ve özel bütçeli olarak nitelendirilerek Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Ajansın temel amacı, Türkiye’nin kalkınma ve yardım politikalarını yürüterek dost ve kardeş ülkelerle olan iş birliğini artırmak; ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemektir.  

Günümüzde kalkınma çabalarının temel taşlarından biri olan eğitim, Afrika kıtasında öncelikli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Afrika ülkelerinin çeşitli zorluklarla mücadele ettiği bu süreçte, TİKA, Afrika’da eğitim alanında önemli projelere imza atmaktadır. Bu projeler, yerel kapasitenin geliştirilmesi ve sürdürülebilirliği hedeflemektedir. Temel amaç yaşanan zorluklara çözüm bularak bölgenin kalkınmasına destek olmaktır.   

Afrika’da eğitim alanında yapılan başlıca projeler  

TİKA’nın Afrika’daki eğitim projeleri, gerekli olan tüm alanların desteklenmesiyle yapılan çalışmaları içermektedir. Dolayısıyla tam kapsamlı ve bütüncül yaklaşımın esas olduğu çalışma alanlarından biri okul ve eğitim kurumlarının fiziki altyapısının iyileştirilmesidir. TİKA, birçok Afrika ülkesinde modern eğitim tesisleri inşa etmiş ve mevcut okulları yenilemiştir. Bu projeler, eğitim kalitesinin artırılmasına ve daha fazla çocuğun eğitim almasına olanak tanımıştır. Ayrıca eğitim materyalleri ve teknoloji desteği bu projelerin önemli bir parçasıdır. Bu ülkelerdeki okullara bilgisayar, laboratuvar ekipmanları ve kitap gibi materyaller sağlanmıştır. Verilen destekler, öğrencilerin bilimsel ve teknolojik bilgiye erişimini kolaylaştırarak daha donanımlı olmalarını sağlamış ve eğitimde fırsat eşitliğini artırmıştır.  

Öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkı sağlamak amacıyla çeşitli eğitim programları düzenlemiştir. Bu programlar, öğretmenlerin pedagojik becerilerini geliştirmeyi ve eğitimde kaliteyi artırmayı hedeflemektedir. Bununla birlikte Afrika’daki öğrencilere Türkiye’de eğitim imkanı sunan burs programları ve öğrenci değişim programları da düzenleyerek öğrencilerin uluslararası deneyim kazanmalarını ve küresel bakış açılarını genişletmelerini sağlamaktadır. Bu durumun en önemli yansıması Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki kültürel ve akademik bağların güçlenmesidir. Özellikle akademide öğrencilerin ülkeler arası kurduğu diyalog, mevcut ilişkilerin uzun yıllar devam edeceğinin göstergesi olmaktadır.   

Yerel kapasitenin geliştirilmesi  

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansının Afrika’daki eğitim projeleri toplulukların eğitim düzeyini yükseltmeyi, becerilerini geliştirmeyi ve gelecekteki fırsatları artırmayı hedeflemektedir. Bu projeler arasında öncelikle okul öncesi eğitim programları bulunmaktadır. Okul öncesi eğitim, çocukların temel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve onları ilkokula hazırlar. TİKA, Afrika'da okul öncesi eğitim merkezleri kurarak, çocukların erken yaşta eğitim almalarını sağlamaktadır.   

İkinci olarak, TİKA, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde eğitim projeleri gerçekleştirmektedir. Bu projeler, okulların altyapısının iyileştirilmesi, eğitim materyallerinin temin edilmesi ve öğretmen eğitimlerinin düzenlenmesi gibi faaliyetleri içermektedir. Böylece, yerel topluluklarda kaliteli bir eğitim ortamı oluşturulması amaçlanmaktadır.   

Üçüncü olarak, mesleki ve teknik eğitim projeleri ile yerel toplulukların becerilerini artırır. Meslek edinme kursları, staj programları ve girişimcilik destekleri gibi faaliyetlerle halkın mesleki becerileri geliştirilir. Sağlanan bu desteklerle birlikte istihdam olanakları yükselir ve ekonomik kalkınma için beklenen katkı sağlanmış olur. Kadınlara verilen eğitimler özellikle dikkat çekmektedir. Bu sayede alınan eğitimden sonra becerileri doğrultusunda iş ve çalışma imkanı bulan kadınlar toplumda istediği yeri alma fırsatı elde eder.   

TİKA’nın Afrika’daki eğitim projelerinin uygulanma aşaması genellikle yerel topluluklarla işbirliği içinde yürütülmekte ve halkın eğitim sürecine aktif katılımı sağlanmaktadır. Örneğin, proje uygulamalarında yerel iş gücü istihdam edilerek, bölge halkının projeyi sahiplenmesi ve böylece sürdürülebilirliğinin artırılması mümkün hale gelmektedir. Ayrıca, TİKA’nın eğitim projeleri, ülkelerdeki mevcut yönetimlerle iş birliği yapılarak eğitim politikalarının oluşturulmasında ve uygulanmasında da etkili olmaktadır. Bu sayede, sadece fiziki altyapı değil aynı zamanda eğitim yönetimi ve politika oluşturma alanlarında yerel kapasite güçlendirilerek çalışmaların daha etkin ve verimli bir şekilde uygulanması sağlanır. Dolayısıyla yerel eğitimcilerin ve öğrencilerin yeteneklerini geliştirmelerine ve uzun vadede kendi kendine yeterli eğitim sistemlerinin oluşturulmasına katkıda bulunmaktadır.   

Afrika’daki eğitim projelerinin sürdürülebilirliği   

TİKA’nın Afrika’daki eğitim projelerinin sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi, yapılan çalışmaların etkisinin uzun vadeli olup olmadığına odaklanmayı gerektirir. Sürdürülebilirlik, projelerin yerel toplumların ihtiyaçlarına uygun olması, onların günlük yaşamıyla bütünleşmesi ve uzun vadede etkilerinin devam etmesi demektir. Bu noktada yerel paydaşlarla yapılan iş birlikleri, projelerin daha etkin ve verimli bir şekilde uygulanmasına yardımcı olmaktadır.  

Projeler fiziksel altyapı iyileştirmeleri, yerel iş gücü ve malzeme kullanımı ile desteklenerek, ülke ekonomisine katkı sağlamakta ve uzun vadeli etkileri güçlendirmektedir. Ayrıca, TİKA’nın eğitim projeleri, sadece fiziksel iyileştirmelerle sınırlı kalmayıp aynı zamanda eğitim kalitesini artırıcı önlemleri de içermektedir. Bu önlemler kalkınma hedefleri doğrultusunda ülkedeki mevcut programa entegre edilerek benimsenmesini kolaylaştırmaktadır. Buna göre tasarlanan ve uygulanan projelerde çeşitli unsurlar öne çıkmaktadır:  

1. Yerel Katılım: TİKA, projelerin tasarım ve uygulama süreçlerine yerel toplulukları aktif olarak dahil etmektedir. Yerel toplulukların ihtiyaçlarını, önceliklerini ve beklentilerini dikkate almak, projelerin sürdürülebilirliği için kritik öneme sahiptir.   
2. Kapasite Geliştirme: TİKA, Afrika’daki eğitim projeleri kapsamında yerel toplulukların kapasitelerini geliştirmeye odaklanmaktadır. Eğitim materyallerinin temin edilmesi, öğretmen eğitimleri ve mesleki beceri kursları gibi faaliyetlerle yerel halkın bilgi ve beceri düzeyi artırılmaktadır. Bu sayede, projelerin etkisi sadece projelerin uygulandığı dönemle sınırlı kalmaz, aynı zamanda halkın uzun vadede kendi eğitim ihtiyaçlarını karşılamalarına olanak tanır.   
3. Altyapı Geliştirme: TİKA, eğitim projeleri kapsamında okulların altyapısının iyileştirilmesine önem vermektedir. İyi donanımlı sınıflar, kütüphaneler, laboratuvarlar ve spor alanları gibi altyapı yatırımları, sürdürülebilir bir eğitim ortamının oluşturulmasına katkı sağlar. Bu yatırımlar, projelerin etkisini uzun yıllar korumaya yardımcı olur.   
4. Ortaklıklar ve İş birlikleri: TİKA, Afrika’daki eğitim projelerini sürdürülebilir kılmak için mevcut ülke ve uluslararası ortaklarla işbirliği yapmaktadır. Bu işbirlikleri, kaynakların etkin kullanımını sağlarken, projelerin devam etmesini sağlayan ortaklık ağları oluşturulmasına yardımcı olur.   

Afrika’da eğitim alanında Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı tarafından yürütülen projelerin sonuçları değerlendirildiğinde önemli başarılar elde edildiği görülmektedir. TİKA’nın fiziki altyapı iyileştirmeleri, eğitim materyalleri sağlanması, öğretmen eğitimleri ve mesleki beceri kursları gibi çeşitli alanlarda yaptığı yatırımlar, Afrika ülkelerinde eğitim kalitesinin artırılmasına ve daha fazla çocuğun eğitimden faydalanmasına olanak tanımıştır. Bu projelerin sürdürülebilirliği ise yerel katılımın sağlanması, kapasite geliştirme faaliyetleri, altyapı iyileştirmeleri ve uluslararası iş birlikleri gibi stratejilerle güçlendirilmiştir.   

Afrika ülkelerinde eğitimin herkes için erişilebilir olmasını sağlama hedefiyle toplulukların kendi eğitim ihtiyaçlarına cevap verebilmesini desteklemiştir. Bu sayede, uzun vadeli ve kalıcı bir etki yaratılarak bireylerin ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet gücü kazanmaları hedeflenmiştir. TİKA’nın Afrika’daki bu çabaları, Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki karşılıklı güveni artırmış, kültürel ve akademik ilişkilerin güçlenmesine katkıda bulunmuştur.